________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
कृष्णे वणे वा ॥८।२।११०॥ કાળા રંગના અર્થવાળા જ શબ્દમાં જૂ ની પહેલાં મ અને ૬ વિકલ્પ ઉમેરાય છે.
મળો=ાળો, +છું+ળોસળો, વો-શૂળ –કાળો જ્યાં શ્રદm શબ્દ વિષ્ણુનો વાચક હોય ત્યાં એકલું યાદ રૂપ જ થાય.
વો-ઋઈ-કાન–કાનજી કાનગોપી
उत् च अर्हति ॥८।२।१११॥ મત શબ્દમાં ટૂ પહેલાં અ, ૬ અને ૭ ઉમેરાય છે, મત–+ગ+હો==ારો, મ++દો=અરિો , +૩+=મા
-પૂજનીય મ7મતોત્રમતો, ++હંતો=અરિહંતો, +૩+=મતt
મનપૂજનીય
पद्म-छद्म-मूर्ख-द्वारे वा ॥८॥२॥११२॥ વા, છા અને દ્વાર શબ્દમાં ર્ પછી ૩ વિકલ્પ ઉમેરાય છે અને પૂર્વ શબ્દમાં પછી ૩ વિક૯પે ઉમેરાય છે.
વ+3=É–, વોર્મ-૧ર્મમૂ-કમળ જી+૩+મં–છટુર્ન, ઇમં–છા-છળકપટ મુર+૩++વ-ગુરુવી -મુવવો–પૂર્ણ:–મૂરખ +૩વારં–કુવાર, વાર, હેર, વારં-ટ્રારમ્-બારણું
तन्वीतुल्येषु ॥८॥२॥११३॥ ગુણવાચક ૩ કારાંત શબ્દને નારીજાતિમાં હૈ (રા૪૩૫) પ્રત્યય લાગે છે, આથી તનુ નું તન્વી, રઘુ નું જીવ અને ગુરુ નું જુવ વગેરે શબ્દો બને છે આ બધા શબ્દો તરવી તુલ્ય કહેવાય. આ શબ્દમાં સંયુક્ત અક્ષરની વચ્ચે ૩ ઉમેરાઈ જાય છે એટલે ન, ૬, ૮, ૬, ટૂ વગેરેની પહેલાં ૩ ઉમેરાય છે અને એ શબ્દોનાં તyણી વગેરે રૂપ બને છે.
ત+=+=તનથી, તવી-તાપી-પાતળી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
