________________
લઘુવૃત્તિ-ચતુર્થ અધ્યાય-પ્રથમ યાદ
૬૩૩
બે ૩કારવાળા અંશ બની જતાં એમાં પહેલા ૩ કારવાળા અંશ પછી જે મ વત અંતસ્થા અક્ષરો – ૨ સ્ત્ર વ અક્ષરો–આવ્યા હોય તો પહેલા ૩ કારવાળા અંશના ૩ ને ટુ વિકલ્પ થાય છે. શું સાંભળવું--પછી સન-શ્રાવચિતુમ રૂછતિ-બ્રુ+ર્સ++=શ્રાવ
+E+તિ=શિશ્રાવથષતિ, શ્રાવયિષતિ–સંભળાવવાને ઇચ્છે છે. સુ ટપકવું–નીચે જવું–સું–fણ પછી સન્-સાવચિતમ્ રૂછતિ–મુત્યુ+++
તિ=સુત્રાવક્ટ્રપતિ સિસ્સાવથષતિ, મુલ્લાવયિતિ-ટપકાવવાને ઈચછે છે, ટુ ગતિ કરવી-પ્રવાહી થવું. ટુ-ળ પછી સન્-દ્રાવયિતુમ રૂછત–સુટું+સ+
તિ=સુદ્રાવક-mતિ=દ્રિાવયિતિ,દુદ્દાવયિતિ–પ્રવાહી કરવાને ઈચછે છે. ગતિ કરવી-પરેડવવું-p–ળ પછી સન-પ્રથિતુમ્ ફુરસ્કૃતિ-પુ+રૂ+a+ત્તિક
પુત્રાય+છું+ષતિ=વિઝાવયિતિ, પુચિષતિ–પરાવડાવવાને ઇચ્છે છે. હુ ઠેકવું–કુદકે મારેહુ-ળ પછી સન્ –દાચિતમ્ રૂછતિ-પુત્યુ+રૂa+
તિપુત્રવધૂ++ષતિ=facઢાવયિતિ, પુખાવથષતિ-કૂદાવવાને ઇચ્છે છે. ચું ચૂવું-નીચે ટપકવું -ળ પછી સન્-વાવયિતુમ્ કૃતિ-પુરઘુ+ર્સ+ તિ=ગુરાવપૂરૂષતિ-ન્નિાવચિતિ, સુથાવયિતિ–સુવડાવવા ઈચ્છે છે.
- ૪ ૧ ૫ ૬૧
સ્વપૂ ધાતુને સીધે જ એટલે કોઈપણ બીજો પ્રત્યય લાગ્યા પહેલાં પ્રથમ પ્રત્યય લાગ્યો હોય અને પછી દિર્ભાવ થયો હોય તો દિર્ભાવના પૂર્વ અંશના અંત્ય સ્વરને ૩ થઈ જાય છે. સ્વપૂ સુવું– વનિ+ઠ્ઠ+તિ=સુસ્થાપિ+++તિ=ભુવાજૂક્ષતિ=સુષ્યાવધિપતિ-સુવાડ
વાને ઈચ્છે છે.
સિક્વાવલદીચિષતિ- સૂનારને ઈછનારને ઈચ્છે છે. –અહીં જ નથી પણ સ્થાપક નામ ઉપરથી ધાતુ બનાવેલો છે એટલે વઘુ ધાતુને સીધો અ પ્રત્યય લાગેલ છે. અને અરુ પ્રત્યય લાગ્યા પછી સ્વાવ શબ્દને વયન પ્રત્યય લાગેલ છે અને વાવવીચ અંગ થયા પછી તેને સન્ પ્રત્યય લાગેલ છે એટલે આ પ્રયોગમાં ધાતુને સીધે તો પ્રત્યય લાગેલ છે પણ ળિ લાગેલ નથી તેથી આ નિયમ ન લાગે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
