________________
લઘુવૃત્તિ-તૃતીય અધ્યાય-તૃતીય પાદ પ૦૯ અદ્યતન હ્યસ્તન –ભૂતકાળમાં થયેલી ક્રિયા પરોક્ષ હોય ત્યારે ક્રિયાપદને પરીક્ષા વિભક્તિના પ્રત્યય લાગે છે. ધર્મ હિરા તીર્થg –તીર્થકરે ધર્મને ઉપદેશ કર્યો.
જ્યારે પરોક્ષની વિવેક્ષા ન રાખીએ ત્યારે હ્યસ્તની વિભકિતના પ્રત્યયો લાગે. ધર્મ માત્ તીર્થક્રૂર-તીર્થકરે ધર્મને ઉપદેશ કર્યો. વળી, હ્યસ્તત્વની વિવક્ષા ન રાખીએ ત્યારે અઘતની વિભક્તિના પ્રત્યે લાગે. ધર્મનું મક્ષિત તીર્થક્ર:–તીર્થ કરે ધર્મનો ઉપદેશ કર્યો.
કરેલી વાતને છુપાવવી હોય અથવા વિસ્મરણ થયેલ હોય ત્યાં પણ અનધનન–હ્યસ્તન–ભૂતકાળમાં પરોક્ષ વસ્તુ ન હોય છતાં પણ પરેક્ષા વિભક્તિના પ્રત્યયો લાગે છે,
कलिङ्गेषु त्वया ब्राह्मणो हतः १ कः कलिङ्गान् जगाम ! का ब्राह्मणं ददर्श ? -કલિંગમાં તે બ્રાહ્મણને માર્યો હતો? કોણ કલિંગ ગયું છે ? કોણે બ્રાહ્મણને જોયે છે? | મુસોડધું વિઝ વિસ્ટા –સૂતેલો હું સ્વપ્નમાં વિલાપ કરતો હતો. વાર તેણે રાંધ્યું. પેતુ:-તે બેએ રાંધ્યું. વે–તેઓએ રાંધ્યું. fથ, gવી–તે રાંધ્યું. વેવથુ–તમે બેએ રાંધ્યું. વેર-તમે રાંધ્યું. gવાવ, guત્ત-મેં રાખ્યું. પૈવિ-અમે બેએ રાંધુ, ચમ-અમે રાંધ્યું. gધાંજ–તે વળે. વાંવાતે-તે બે વધ્યા. ધાંન્નિ?–તેઓ વધ્યા.
ધાં-તું વળે. ધાંજાથે-તમે બે વધ્યા. ઘાંઘે–તમે વધ્યા. gધાં–હું વળે. વાંઝવટે અમે બે વધ્યા. gઘાંવકૃમદે–અમે વધ્યા.
૩ ૩ ૧૨ ( આશીર્વાદસૂચક પ્રત્યયો ત્રણે વચન ત્રણે પુરુષ ગારી:-ચાત્ યાતા ચામુલ રૂ. ૩શરૂ
क्यास् क्यास्तम् क्यास्त क्यासम् क्यास्व क्यास्म सीष्ट सीयास्ताम् सीरन् सीष्ठाम सीयास्थाम् सीध्वम्
सीय सीवहि सीमहि । આ બધા પ્રત્યાની માશીઃ સંજ્ઞા છે.
આશીર્વાદ અર્થમાં મશઃ વિભકિતના પ્રત્યય લાગે છે. રોડથું સર્વ સિદ્ધાન્ત વયાત–આ શિષ્ય સકલ સિદ્ધાંતને ભણે એ આશીર્વાદ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
