________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
પુત્રે !! ૩ | ૨ i
ઋકારાંત નામના ક્રૂન્દુસમાસમાં જો પુત્ર ઉત્તરપદમાં હાય તે ઋકારાંત નામના અંત્ય કારને ક થાય છે, વિદ્યાના કે યાનિના સબંધ હોય તે. માતા ૨ પુત્ર=માતા-પુત્રૌ-માતા અને પુત્ર.
ઢોસા ૨ પુત્રશ્ર=હોતા-પુત્રો-હાતા અને પુત્ર. ૫ ૩ | ૨ ૧ ૪૦ || નેટ્સ થતા વાયુટેવતાનામ્ ! રૂ| ૨ | છુ? i| વેદમાં એક સાથે સંભળાયેલા નામેાના દ્વન્દ્વ સમાસમાં પૂર્વ પદ્મના 'તને આ થાય છે, જો ઉત્તરપદ હોય તે. અહીં વાયુદેવને ન લેવા. ફન્ટ્ર~ સોમ~ર્ન્દ્ર+ગા-ફ્રેન્ચા+સોન-ઇન્દ્રાસોનૌ—ઈંદ્ર અને સામ, દ્રા-પ્રજ્ઞાવતો-બ્રહ્મ અને પ્રજાપતિ-આ બન્ને દેશનાં નામે વેદમાં સાથે
સભળાયેલાં નથી.
૪૪૮
૪૦ ||
વિષ્ણુ-શૌ-વિષ્ણુ અને શક્ર-ઇંદ્ર-આ નામે વેદમાં આવેલ તે છે પણ અને નામેા વેદમાં એક સાથે સંભળાયેલ નથી.
ચન્દ્ર-સૂયૌ -ચંદ્ર અને સૂર્ય*-વેદમાં ચંદ્ર સૂર્ય એવાં નામેા સહુશ્રુત નથી પણ ચંદ્ર સૂર્યંના અ`સૂચક ખીજા શબ્દો વડે તેમને નિર્દેશ છે એટલે વસ્ત્ર સૂર્ય એ જ નામેા સહુશ્રુત નથી, વાય્યનીવાયુ અને અગ્નિ.-અહી વજેલા વાયુદેવે છે. યૂપ--ચત્રાૌયજ્ઞના સ્તંભ અને તેની ઉપર રાખવામાં આવતું ક.અહીં કેાઈ દેવતાવાચી શબ્દ નથી તેથી યૂપાવવા એ રીતે આ પ્રયાગમાં યૂપ ના અંતના આ ન થયેા.
!! ૩ ! ૨ ૧૪૧ ॥
ર્યું: ોમ-રોડને || ૩ | ૨ | ૪૨ ॥
વેદમાં એક સાથે સંભળાયેલા અને વાયુદેવ સિવાયના અગ્નિદેવના નામેાના ક્રૂન્દુ સમાસમાં જો મેં (સેમ નહીં) અને વા નામે! ઉત્તરપદમાં હાય તે! ત્ર શબ્દના હસ્ત્ર ના દીધ છું થઈ જાય છે તથા સત્રમાં તેમને બદલે હોમ એવા રૂપના નિર્દેશ છે તેથી તનુ અની થયા પછી ઉત્તપદરૂપ સોમને બદલે ત્રોમ જ સમજવું,
અમેિશ્વોમત્વ=નીષોની-અગ્નિ અને સેમ દેવતાએ,
અમિત્વ વશ્વાસીવી-અગ્નિ અને વરુણ દેવતા. અગ્નિ-સૌનૌ વટૂ-અગ્નિ અને સામ નામનાં બે બાળકો-આ પ્રયાગમાં અગ્નિ કે સેામ નામના દેવાનાં નામેાને દ્વન્દ્વ નથી, પણ તે નામનાં એ બાળકાનાં નામેાને
છે.
| ૩ | ૨ ૫ ૪૨ ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
