________________
લઘુવૃત્તિ-તૃતીય અધ્યાય-પ્રથમ પાદ ૩૭૭ પૂવ નામે ચશ્ય–શરીરને નાભિથી પૂર્વભાગ– અહીં “નાભિ' એ
અંશી છે, અને કાયપણ અંશી છે એટલે “એક અંશ અને બીજે અંશી” એમ નથી પણ બન્ને અંશી છે તેથી નાભિ સાથે સમાસ ન થાય.
૩ ૧ | પર છે સાયા
રૂ ! ૧૩ || સાવા વગેરે શબ્દ અંશઆંશિના સમાસથી સાધિત થાય છે. તે સમાસનું નામ અંશી તપુરષ છે.
અહઃ સાયમૂત્ર સાથદ્વા–સાયમ એટલે દિવસને છેડો–સાયાહ્ન એટલે દિવસના છેડાને કાળ–સંધ્યા કાળ.
ટિનસ્થ =ધ્યન્દિન-દિવસને મધ્ય ભાગ–બપોર. મળ્યું છે. મધ્યરાત્ર–મધરાત gશ્ચમં ઃ ifશ્ચમપાત્ર–પાછલી રાત
૩૫ ૧૧ ૫૩ समेंऽशेऽर्द्ध नवा ॥३ । १ । ५४ ॥ બરાબર સરખું અડધું–જરાયે વધુ કે ઓછું નહિ-એવા સરખા અંશને-ભાગનો સૂચક મર્દૂ શબ્દ, અંશીસૂચક નામ સાથે વિકલ્પ સમાસ પામે અને તે તપુરુષ સમાસ કહેવાય.
વિપ્નયાઃ અર્ધ્વમૂલ્યક્વિટી, પિcqહ્યદ્ભ-એક પિપરીમૂળના ગંઠેડાને
બરાબર અર્ધો ભાગ. માઉં-ગામનો અર્ધો ભાગ–અહીંનો અર્થ શબ્દ “તદ્દન બરાબર અધે ભાગ” એવા અર્થને સુચવતો નથી.
૩. ૧ ૫૪ ગરમઃ || રૂ ? | | અર્ધ શબ્દ, તેનાથી અભિન્ન અંશીવાચક રસતી વગેરે શબ્દો સાથે વિકલ્પ સમાસ પામે અને તેને અંશી તપુરુષ સમાસ કહેવાય.
અર્ધમ્ ના અર્ધનરતી, નરદ્ધમ્ જરતીને અર્ધ ભાગ. મધેનું ૩ @ ૩iાઈ, મ્ અધકથન. મવૈરાસ-અડધું મરણ (વિશા-હિંસા) અર્ધવોર્જિત-અડધું વિલેકન–વગેરે. B ૩ ૧ ૫૫ છે
દ્ર-ત્ર-તુકપૂTUTEાત્રા . રૂ! ૨ ૬ | અંશવાચક દ્વિતીય, તૃતીય, તુર્થ, તુરીય તથા પ્રવ્ર આદિ નામે, તેમના અભિન્ન અવયવી બીજા નામ સાથે વિકલ્પ સમાસ પામે, તે અંશીતપુરુષ સમાસ કહેવાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
