________________
૩૨૮
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
સૂચઃ તેવતાય વા | ૨ | ૪ ૬૪ છે. જે સૂર્યની સ્ત્રી દેવરૂપ હોય તો પતિના નામ ઉપરથી સ્ત્રીવાચી થયેલા સૂર્ય શબ્દને સ્ત્રીલિંગસૂચક છું વિકપે લાગે છે. અને શું લાગવા સાથે સૂર્ય શબ્દને અંતે વાન આગમ ઉમેરાય છે.
સૂર્ય+સૂર્ય-માન-ફંગસૂર્ચાળી, સૂર્યા–સૂર્યની દેવરૂપ સ્ત્રી.
માનુષી સૂરી–મનુષ્યદેહવાળી સૂર્યની સ્ત્રી. અહીં સૂરી શબ્દ સૂર્યની મનુષ્યરૂપ સ્ત્રીને સૂચવે છે પણ દેવરૂપ સ્ત્રીને સૂચવતો નથી. તેથી સૂર્યાની પ્રયાગ ન થાય.
| ૨ | ૪ | ૬૪n થવ-વના-su–દિનાત્ રાષ–fણુ–મ રાજદ્દો
દે” અર્થ જાણતો હોય તો ચવ શબ્દને, “લિપિ અર્થ જણાતો હેય તે ચાર શબ્દને, “વિશાળતારૂપ” અર્થ સૂચવાતો હોય તો મરણ શબ્દને અને ‘મહત્વરૂપ” અર્થ સૂચવાતે હેય તે દિમ શબ્દને હું લાગે છે અને હું લાગવા સાથે એ શબ્દોને અંતે માન્ આગમ ઉમેરાય છે.
ચર+ફૅ=ચવ+આન+=ચવાની-દૂષિતાઃ ચવા –દૂષિત થવ–બગડી ગયેલા જવ. ચવન+=ચવન=માન==ચવનાની-ચવનાના ત્રિવિયવનોની લિપિનું નામ, અરણ્ય+=ારગ+ન+સ્ટ્રકચરાની–મદર્ મરચ-–વિશાળ અરણ્ય, દિન દિન+ન+=fમાની–મદ ટ્રિમ-ભારે હિમ.
૨ ૫ ૬૬ કે ગેર્ય-ક્ષત્રિયાત્રા | ૨ | કા દદ્દ અર્થે અને ક્ષત્રિય શબ્દને સ્ત્રીલિંગમાં વાપરતી વખતે વિકલ્પ છું લાગે છે અને ફે લાગવા સાથે જ એ શબ્દોને અંતે માન આગમ ઉમેરાય છે.
અર્ચ+= +આનર્દૂ-મર્યાળી, અર્ચા-કોઈ સ્ત્રીનું વિશેષ નામ છે.
ક્ષત્રિય ક્ષત્રિય સમાનર્જીક્ષત્રિયાળી, ક્ષત્રિયા-કે ઈ સ્ત્રીનું વિશેષ નામ છે.
! ૨ ૪ ૬૬ ૧. ચાંદ્ર વ્યાકરણમાં ૨ ૩. ૧૧ મા સૂત્રમાં માર્ચ પાઠ છે તથા શ્રીવિલાવસૂરિજ્ઞાનમંદિર-બોટાદ સૌરાષ્ટ્ર તરફથી પ્રકાશિત થયેલ શ્રીસિદ્ધહેમચન્દ્રશબ્દાનુશાસનની પજ્ઞ તત્ત્વપ્રકાશિકા નામની બ્રહવૃત્તિમાં ૨ ૪ ૬૬ મા સૂત્રમાં આર્ય પાઠ છપાયેલ છે. એ જ પુસ્તકમાં • ન્યા૦ માં માર્ચ પાઠને જ અનુકૂળ વ્યાખ્યા આપેલ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
