________________
સિદ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન
નારાજ પા
અથવા અન્તર્ ચર્ચાઃ અસ્તિ એટલે જેની અંદર-જેની કુક્ષિની અંદરકાંઈ છે તે અન્તર્વતી અન્તર્નેની-ગર્ભિણી સ્ત્રી નાતેયાન્ત-નિત્યસ્રો-કાર્ || ૨ | ૪ | ૧૪ || જાતિવાચીગુજારતંત શબ્દને સ્ત્રીલિંગમાં વાપરવા હેાય ત્યારે રૂ પ્રત્ય લગાડવાના છે પણ એ શબ્દ છેડે ય વાળો ન હોવા જોઇએ એટલે શબ્દ છેડે પ્રત્યક્ષ ચ ન હેાવા જોઈએ, ચ આવીને લેપાઈ ગયા હૈાય તેવું નામ તે અહીં લઇ શકાય છે. વળી, એ શબ્દ નિત્ય સ્ત્રીજાતિવાચક ન હેાવે જોઇએ તથા રાત્ર શબ્દ ન હોવા જોઈએ.
He+$=ચુનૌ--કુકડી. વૃષ+=યુષશૂદ્ર સ્ત્રી.
નારાયન+રૂં=નાહાચની-નડની કરી,
+=ઠી-કઠે ગેત્રની સ્ત્રી
મુજા-માથે મુંડનવાળી–મુખ્ય શબ્દ જાતિવાચી નથી તેથી મુન્દ્રી પ્રયાગ ન થાય ૬-ક્ષત્રિયા-ક્ષત્રિયની સ્ત્રી–આ શબ્દને છેડે સાક્ષાત ય હાવાથી ફ્ ન લાગ્યે એટલે ક્ષત્રિયી પ્રયાગ ન થાય
૩૧૪
વતજ નું તત્ત્વ થયા પછી ય ના લાપ થઈ જવાથી આ નિયમ દ્વારા વતરી રૂપ થઈ શકે, કેમકે, અહીં સાક્ષાત્ ચ્ નથી પણ જે ય હતા તે લેપાઈ ગયેલ છે તેથી આ શબ્દને છેડે વાળો નહીં માનવે નિત્ય સ્ત્રી-વા-ખાટલે-આ શબ્દ નિત્ય સ્ત્રીજાતિવાચી છે તેથી લી રૂપ ન થાય
શુદ્ર–દા—શૂદ્ર સ્ત્રી-શૂદ્ર શબ્દને નિષેધ કરેલ છે તેથી તૂર્કી ન થાય,
ારાજાપા
પાત્ર- શળ-પળ-વાહાન્તાત્ ।| ૨ | ૪ | ૬ || પા, મૂળ, વળે અને વાજ શબ્દો સમાસમાં છેડે આવેલા હાય તે। અને એ જાતિવાચી શબ્દાને સ્ત્રીલિંગમાં વાપરવા હોય ત્યારે રૂ લાગે કે મેના+ફે=ઓનપાળી-કાંટારોળીયા નામની વનસ્પતિ, આgf+ફે=આયુર્વૈદરના કાન જેવી એક જાતની વનસ્પતિ મુદ્રાવળ+$=મુળવળ†-મગનાં પાંદડાંની જેવાં પાંદડાંવાળી વનસ્પતિ જોવા+=ોવાહી—ગામના વાળજેવાં પાંદડાંવાળો વનસ્પતિ વર્તુળો ચાગ:- બહુ પાકેલી રાબ-આ પ્રયાગમાં જ શબ્દ જાતિવાચી નથી તેથી ફૈ ન લાગ્યા.
નારાજાપા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
