________________
૧૧૬]
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
હરિ-સત્તિ + અક્ = સયુઃ થાય પણ સવે; ન થાય. સખિથી – મિત્રથી. સિ-તિ + = પત્યુ થાય પણ પતેઃ ન થાય. – પતિથી. હસ્સ વ + કાર્ = સહુ થાય પણ સઃ ન થાય. – સખિનું-મિત્રનું. દન્-વતિ + = 9ત્યુ થાય પણ તેઃ ન થાય. – પતિનું. સટ્યુઃ બાબતમ્ – મિત્ર પાસેથી આવેલું. વન્યુઃ માતમ્ – પતિ પાસેથી આવેલું પડ્યુઃ વમ્ – મિત્રનું ધન. વત્યુઃ શ્વમ્ – પતિનું ધન.
માત્ર ટુ નિશાનવાળા પ્રત્યયને લીધે જે રૂન કરવાનો નિર્દેશ કરેલ છે તેનો જ આ નિયમ નિષેધ કરે છે તેથી બીજા કોઈ પ્રત્યયને લીધે “ને ' થતો હોય તે તેને નિષેધ સમજવાને નથી. પ્ર૦ બહુવક–પતિ + કમ્ = વય:- પતિઓ (જુઓ, ૧૪૨) કાર )
स्त्रिया डितां वा दै-दाम-दाम-दाम् ॥१।४।२८॥
નારીજાતિના સુચક એવા હૂવ કારાંત તથા હસ્વ હકારાંત શબ્દને લાગેલા ચતુર્થીના એકવચન ને બદલે છે (૩) વિક૯પે બેલ, તથા પંચમીના અને ષષ્ઠીના એકવચન સિ તથા ૩ને બદલે માત્ર યાત્ર) વિકપે બેલ અને સપ્તમીના એકવચન ને બદલે સામ્ (૬) વિકલ્પ બેલવો. ૨ – હે – વૃદ્ધિ + 9 = વૃદ્ધિ + 9 = યુદ્ધ તથા યુદ્ધ (જુઓ, લાકાર રૂ)
બુદ્ધિને માટે. ૩ – હે – જેનું + 9 = ધેનું છે = છે તથા ઘન (લાકારરૂ) – ગાય માટે. ? – સિ – શુદ્ધિ + અર્ = યુદ્રાઃ + કારમ્ = યુદ્ધ: તથા ૩ માગતમ્
(૧૪ ર૩) બુદ્ધિ પાસેથી આવેલું. ૩ – કસિ – વેનું + કન્ન = ઘેનુ + આત્ = ઘેવા તથા ઘન બાત
(૧૪૨૩) ગાય પાસેથી આવેલું. ૬ – હર્ – યુદ્ધિ + અર્ = વૃદ્ધિ + ગાય = યુદ્રા તથા યુદ્ધઃ - વા
(૧૪૨૩) –બુદ્ધિનું ધન. ૩ – ૬ – જેનું + ક = ધનુ + આ = ઘવાદ તથા ધનોઃ વા (૧ ૨૩)
–ધેનુનું ધન.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
