Page Text
________________
૨૨ પ્રતિષ્ઠા આપે છે. વૈદિક પરંપરા (શ્રી કુમારિલ ભદ) એમ કહે છે, કે પંડિતોની ભાષામાં રચાયેલાં શાસ્ત્રો પ્રમાણભૂત છે અને લેકભાષામાં. રચાયેલાં શાસ્ત્રો પ્રમાણભૂત નથી; ત્યારે બૌદ્ધપરંપરા અને જનપરંપરા ખાસ કોઈ ભાષાને મહત્વ કે પ્રામાણ્ય ન આપતાં જે સમયે જે ભાષા લોકપ્રતિષ્ઠિત હોય, તેને પોતાના વિચારોનું વાહન બનાવે છે. ભારતવર્ષના સંતયુગમાં તમામ સંતોએ પોતાના વિચારનું વાહન તે તે સમયની લોકભાષાને જ બનાવેલ છે; અને તેમ કરતાં તેમને પંડિતો તરફથી જે જે કષ્ટ સહન કરવાં પડ્યાં છે, તે સૌને સુવિદિત છે. ધમ્મપદની ભાષા પણ તેના સમયની લોકભાષા છેએનું નામ માગધી ભાષા છે. જૈનશાસ્ત્રોનો પ્રધાન ભાગ અર્ધમાગધીમાં લખાયેલો છે, આ અર્ધમાગધી અને માગધીમાં ઝાલાવાડની ભાષામાં અને ગોહિલવાડની ભાષામાં જેટલું અંતર છે તેનાથી કશું વિશેષ અંતર નથી. માગધી એટલે મગધની પ્રચલિત ભાષા અને અર્ધમાગધી એટલે મગધ અને મગધ બહારના પ્રદેશની પ્રચલિત ભાષા. હમણાં હમણાં “માગધીને બદલે બૌદ્ધસાહિત્યની ભાષા માટે “પાલિ' શબ્દ વિશેષ ખ્યાતિ પામેલ છે; પરંતુ ખરી રીતે “પાલિ” શબ્દ કોઈ પ્રકારની ભાષાને સૂચક નથી. “પાલિ' શબ્દને અમુક ભાષાનો વાચક સમજી આપણ દેશના અને પરદેશના મોટા મોટા પંડિતોએ એની વ્યુત્પત્તિ માટે અનેક પ્રકારની ચિત્રવિચિત્ર કપનાએ કરેલી છે. પાટલિપુત્રને “પાટલિ' ભાગ, પલિ. પાલિ, પંક્તિ, મારવાડનું પાલિ' ગામ, “પહેલવી” શબ્દ વગેરે અનેક શબ્દો સાથે. ભાષાવાચક “પાલિ' શબ્દનો સંબંધ જોડવા પ્રયાસો થયા છે, પરંતુ તે બધા અસંગત છે. જ્યાં મૂળે પાલિ' શબ્દ ભાષાવાચક ન હોય, ત્યાં એ બધી રકલ્પનાઓ બંધ બેસે પણ શી રીતે ? માગધી ભાષામાં વરિયાવ કે પશ્ચિાય શબ્દ “ધર્મના ઉપદેશ'ના અર્થમાં પ્રચલિત છે. તેનું એક બીજાં ઉચ્ચારણ પાકિયા થાય છે. આ “પાટિયાચ’ શબ્દનું જ ટૂંકું ઉચ્ચારણ “પાસ્ટિ' શબ્દ છે. બુદ્ધ ભગવાને જે જે ઉપદેશો આપેલા છે, તે તમામનું નામ પાર્જિયાય કે
૧ જુઓ અભિધાનપ્પદીપિકા ત્રીજું કાંડ લો. ૮૩૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004695 |
| Book Title | Dharmna Pado Dhammapada |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bechardas Doshi |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay Mumbai |
| Publication Year | 1946 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Literature |
| File Size | 7 MB |