________________
૩૦
વિનયદ્રાવિંશિકા/શ્લોક-૧૩-૧૪ ટીકાર્ય :
મતો..... Vરને આથી=ધર્મપાઠકનું સદા વિતયયોગ્યપણું હોવાથી, પર્યાયથી ચારિત્રપર્યાયથી, વિહીન પણ શુદ્ધ જ્ઞાનગુણથી અધિક એવા સાધુ જ્ઞાનપ્રદાનના સામર્થ્યને આશ્રયીને રતાધિક અધિક ગુણવાળા આવશ્યક આદિમાં કહેવાયેલા છે; કેમ કે સ્વઅપેક્ષિત એવા રત્નના આધિક્યથી તત્વની વ્યવસ્થિતિ છે=શ્રુતઅધ્યયનકાળમાં મુતઅધ્યયન કરનાર સાધુને અપેક્ષિત એવું જે શ્રુતવિશેષ તે રૂ૫ રત્નતા આધિક્યને કારણે અધ્યાપકમાં રત્નાધિકપણાની વ્યવસ્થિતિ છે. આ=અલ્પપર્યાયવાળા પણ જ્ઞાનગુણથી અધિક રત્નાધિક છે, એ સામાચારી પ્રકરણમાં વિવેચન કરાયું છે. ૧૩ ભાવાર્થ - '
શ્લોક-૧૨માં કહ્યું કે ધર્મપદોનું જેની પાસે અધ્યયન કરવામાં આવે તેનો સદા વિનય કરવો જોઈએ. તેની જ પુષ્ટિ કરતાં કહે છે કે ધર્મપાઠકનો સદા વિનય કરવો ઉચિત છે. આથી કોઈ સાધુ ચારિત્રપર્યાયથી નાના હોય છતાં શુદ્ધ જ્ઞાનગુણથી અધિક હોય અર્થાત્ ભગવાનના વચનના પારમાર્થિક બોધને આશ્રયીને અધિક જ્ઞાનગુણવાળા હોય તે સાધુ તેમના જ્ઞાનપ્રદાનના સામર્થ્યને આશ્રયીને અધિક ચારિત્રપર્યાયવાળા કરતાં પણ રત્નાધિક છે, તેમ આવશ્યક આદિમાં કહેવાયું છે; કેમ કે રત્નાધિકની ભક્તિ કરીને તે ગુણ પોતાનામાં પ્રગટ કરવો તે ઉદ્દેશથી રત્નાધિકનો વિનય કરવામાં આવે છે; અને જે સાધુ સંયમપર્યાયથી નાના હોવા છતાં જ્ઞાનગુણની અપેક્ષાએ અધિક છે, તેથી તેમનો વિનય કરીને તે ગુણ પોતાનામાં પ્રગટ કરવો હોય ત્યારે અધિક પર્યાયવાળા સાધુ માટે પણ તે જ્ઞાનગુણથી અધિક સાધુ રત્નાધિક છે. ૧all અવતરણિકા :
વ્યવહારિક દષ્ટાંતથી જ્ઞાનગુણથી અધિક એવા ધર્માચાર્યોનો વિનય ઉચિત છે, તે બતાવે છે – શ્લોક :
शिल्पार्थमपि सेवन्ते शिल्पाचार्यं जनाः किल । ધર્માચાર્યસ્થ થર્નાર્થ વિં પુનસ્તતH: ૨૪
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
