Page Text
________________
૪૧
યોગવિવેકદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧૨ પ્રાપ્ત થાય છે અને પ્રસ્તુત શ્લોકની ટીકામાં કહ્યું કે દ્વિતીય અપૂર્વકરણમાં પ્રથમ સામર્મયોગ તાત્ત્વિક થાય છે.
આનાથી અર્થથી એ પ્રાપ્ત થયું કે દ્વિતીય અપૂર્વકરણ પૂર્વે અતાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગ પ્રગટ થાય છે, અને તે સ્પષ્ટ કરવા માટે ટીકામાં કહ્યું કે દ્વિતીય અપૂર્વકરણમાં એ પ્રકારના કથનમાં દ્વિતીયનું ગ્રહણ ગ્રંથિભેદના કારણભૂત એવા પ્રથમ અપૂર્વકરણના વ્યવચ્છેદ માટે છે, અને તેમાં મુક્તિ આપી કે પ્રથમ અપૂર્વકરણમાં અધિકૃત સામર્થ્યયોગની અસિદ્ધિ છે. તેથી અર્થથી એ ફલિત થયું કે પ્રથમ અપૂર્વકરણમાં અધિકૃત એવો સામર્થ્યયોગ નથી અર્થાત્ તાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગ નથી, પણ તાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગનું કારણ એવો અતાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગ છે.
ઈચ્છાયોગ અને શાસ્ત્રયોગ જેમાં ગૌણ છે અને સામર્થ્યયોગ જેમાં પ્રધાન છે, અને જે સામર્થ્યયોગના બળથી ક્ષયોપશમભાવના ધર્મોનો ત્યાગ કરીને જીવની પ્રકૃતિરૂપ તાત્ત્વિક ધર્મોની પ્રાપ્તિ થાય છે તે તાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગ છે
વળી તાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગની પ્રાપ્તિનું જે કારણ અને ઈચ્છાયોગ અથવા શાસ્ત્રયોગમાંથી કોઈપણ એક જેમાં મુખ્ય છે તે અતાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગ છે.
પ્રથમ અપૂર્વકરણ વખતે જીવ જે અપૂર્વ પરાક્રમ ફોરવે છે, તેનાથી ગ્રંથિભેદ, સમ્યકત્વ અને પ્રશમાદિ ભાવો પ્રગટે છે. તે સર્વની પ્રાપ્તિમાં અતાત્ત્વિક એવો સામર્થ્યયોગ કારણ છે અને અતાત્ત્વિક એવા સામર્થ્યયોગથી જે અપૂર્વકરણ પ્રગટે છે અને તેના બળથી જે પ્રશમાદિ લિંગો પ્રગટે છે, તેનો ઉપન્યાસ પ્રાધાન્યની અપેક્ષાએ પ્રશમ, સંવેગ, નિર્વેદ, અનુકંપા અને આસ્તિક્યના ક્રમથી કરેલ છે, અને પ્રાપ્તિની દૃષ્ટિએ પશ્ચાનુપૂર્વીથી લાભ છે. આ સર્વ કથન સામર્થ્યયોગના કથન વખતે બતાવવાનું પ્રયોજન પ્રાસંગિક છે; કેમ કે પ્રથમ અપૂર્વકરણ, ગ્રંથિભેદ, સમ્યકત્વ અને પશ્ચાનુપૂર્વીથી શમ, સંવેગાદિ ગુણોનો લાભ તે સર્વ અતાત્વિક સામર્થ્યયોગથી થાય છે.
ત્યારપછી તાત્ત્વિક સામર્થ્યયોગ ક્યારે પ્રગટે છે તે સ્પષ્ટ કરવા માટે ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
ભાવથી સંયમની પ્રાપ્તિકાળમાં જે પ્રકારની કર્મની સ્થિતિ લઘુ થયેલી છે, તે કર્મસ્થિતિથી તેટલી સંખ્યાત સાગરોપમ કર્મની સ્થિતિ સંયમના પાલનથી લઘુ થાય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004679 |
| Book Title | Yoga Viveka Dvantrinshika |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 124 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Yoga |
| File Size | 5 MB |