Yoga Viveka Dvantrinshika

SR No.: 004679
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2007
Total Pages: 124
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Yoga
File Size: 5 MB

Page 36

યોગવિવેકદ્ધાત્રિશિકા/શ્લોક-૩ પણ એક કર્મ=પ્રધાન ક્રિયાના અવયવભૂત સ્વલ્પ કાંઈક કર્મ, “ઈચ્છાયોગથી નમસ્કાર કરીને એ પ્રમાણે શ્રવણ હોવાને કારણે=યોગદષ્ટિ ગ્રંથમાં શ્રવણ હોવાને કારણે, અહીં ઈચ્છાયોગમાં, નિમગ્ન થાય છે અંતર્ભાવ પામે છે.
કન્યથા ..... સન્મવાત, અન્યથા=પ્રધાન કર્મના એક અવયવભૂત કર્મ શાસ્ત્રાનુસારી હોવા છતાં ઈચ્છાયોગમાં અંતર્ભાવ કરવામાં ન આવે તો, ઈચ્છાયોગના અધિકારી એવા ભગવાન હરિભદ્રસૂરિ મહારાજા યોગદષ્ટિસમુચ્ચય પ્રકરણના પ્રારંભમાં મૃષાવાદના પરિહારથી સર્વત્ર=સર્વ ઠેકાણે, ઔચિત્યના આરંભને બતાવવા માટે “નત્વેચ્છાયો તોડયામ” રૂત્યારે કહેત નહિ; કેમ કે અલ્પ એવા વચન નમસ્કારમાત્રના વિધિશુદ્ધનો પણ સંભવ છે.
આ કથનથી શું ફલિત થાય છે, તે ગ્રંથકારથી સ્પષ્ટ કરે છે – પ્રતિપન્ન .... વિમાનીય પ્રતિપન્ન સ્વપર્યાય અત્તભૂતપણારૂપે ગ્રંથરચના કરવારૂપ સ્વીકારાયેલા સ્વપર્યાય અંતભૂતપણારૂપે, પ્રકૃત નમસ્કારનું પણ= યોગદષ્ટિ ગ્રંથ શ્લોક-૧માં “નત્વેચ્છથીતઃ' એ પ્રકારના વચનથી કરાયેલા નમસ્કારનું પણ, ઈચ્છાયોગપ્રભાવપણું અદુષ્ટ છે, એ પ્રમાણે ભાવત કરવું all
સાપ - અહીં ’ થી એ સમુચ્ચય કરવો છે કે પ્રધાન ક્રિયાના અંગભૂત એવો વિકલ યોગ તો ઈચ્છાયોગ છે, પરંતુ અવિકલ પણ એક અંગ ઈચ્છાયોગમાં અંતર્ભાવ પામે છે.
વિપશુદ્ધસ્થાપિ ઉત્પર્ય - અલ્પ એવા વાગ્નમસ્કારમાત્રના વિધિથી અશુદ્ધનો તો સંભવ છે, પરંતુ અલ્પ એવા વાગ્નમસ્કારમાત્રના વિધિશુદ્ધનો પણ સંભવ છે.
પ્રતિપસ્વપર્યાયાન્તર્મુતત્વન વ પ્રકૃતનમારચા અહીં ‘વ’ થી એ સમુચ્ચય થાય છે કે ગ્રંથરચનાના પર્યાયની અંતર્ગત અન્ય અવયવો તો ઈચ્છાયોગથી પ્રભાવ છે, પરંતુ વિધિશુદ્ધ સ્વીકારાયેલ પ્રકૃત નમસ્કારનું પણ ઈચ્છાયોગપ્રભવપણું છે. ભાવાર્થઅવિકલ પણ સ્વલ્પ અંગનો ઈચ્છાયોગમાં અંતર્ભાવ :
યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય નામના ગ્રંથની રચનાનો પૂ. આચાર્ય શ્રીહરિભદ્રસૂરિ મહારાજાએ પ્રારંભ કર્યો તે બહુકાળવ્યાપી પ્રધાન કર્મ હતું. તે પ્રધાન કર્મના અંગભૂત એવી યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય ગ્રંથના પ્રથમ શ્લોકમાં નમસ્કારની ક્રિયા છે.