________________
૬૯
યોગલક્ષણ દ્વાચિંશિકાશ્લોક-૨૬ અવતરણિકા :
ભાવપૂર્વક કરાતી ક્રિયામાં ભાવનું સ્થાન શું છે? અને ક્રિયાનું સ્થાન શું છે? તે વાત પૂર્વશ્લોકમાં દષ્ટાંતથી બતાવી. હવે ભાવપૂર્વકની ક્રિયા અને ભાવ વિનાની ક્રિયા તે બંનેમાં શું ભેદ છે ? તે બતાવવા માટે કહે છે –
અથવા ગાથા-૨૨ના ઉત્તરાર્ધમાં કહેલ કે ભાવના જ યોગથી ક્રિયા પણ મોક્ષમાં મુખ્ય કારણ છે. હવે તે સ્પષ્ટ કરવા માટે ભાવ વિનાની ક્રિયા અને ભાવવાળી ક્રિયા તે બંનેમાં શું ભેદ છે ? તે સ્પષ્ટ કરે છે – શ્લોક :
मण्डूकचूर्णसदृशः क्लेशध्वंसः क्रियाकृतः ।
तद्भस्मसदृशस्तु स्याद् भावपूर्वक्रियाकृतः ।।२६।। અન્વયાર્થ:શિયાવૃત્તિ =ક્રિયાથી કરાયેલ વોશä =રાગાદિનો પરિક્ષય મજૂચૂર્ણ
શ=દેડકાના ચૂર્ણ સદશ છે, તુવળી માવપૂર્વયિાત=ભાવપૂર્વકની ક્રિયાથી કરાયેલ ફ્લેશધ્વંસ તદ્મશ્નરશ: સ્થાતેની ભસ્મ સદશ છે દેડકાની ભસ્મ સદશ છે. ૨૬ શ્લોકાર્ચ -
ક્રિયાથી કરાયેલ ક્લેશધ્વંસ દેડકાના ચૂર્ણ સદશ છે, વળી ભાવપૂર્વકની ક્રિયાથી કરાયેલ ક્લેશધ્વસ તેની ભસ્મ સદેશ છે. llરકા ટીકા :
भण्डूकेति-क्रियाकृतः केवलक्रियाजनितः, क्लेशध्वंसः रागादिपरिक्षयः, मण्डूकचूर्णसदृशः, पुनरुत्पत्तिशक्त्यन्वितत्वात् । भावपूर्वक्रियाकृतस्तु तद्भस्मसदृशः मण्डूकभस्मसदृशः स्यात्, पुनरुत्पत्तिशक्त्यभावात् । एवं च क्लेशध्वंसविशेषजनकः शक्तिविशेष एव क्रियायां भाववृद्ध्यनुकूल इति फलितम् ।।२६।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
