________________
૧૮
સાધુસામય્યદ્વાત્રિશિકા/બ્લોક-૪ જ્ઞાનવિરચિ... તબ્બમ, જ્ઞાનાવરણનો ભેદ ક્ષયોપશમ, તેનાથી ઉત્પન્ન થયેલું છે.
તદ - તેને કહે છે બીજું જ્ઞાન જ્ઞાનાવરણના ક્ષયોપશમથી થયેલું છે, તેને અષ્ટક-૯/પની સાક્ષીથી કહે છે –
“જ્ઞાનાવરહિતોત્યં” તિ, જ્ઞાનાવરણના હાસથી ઉત્પન્ન થયેલું બીજું જ્ઞાન છે. રૂતિ શબ્દ ઉદ્ધરણની સમાપ્તિસૂચક છે. આત્મપરિણામવાળું જ્ઞાન કેવા પરિણામથી યુક્ત છે, તે સ્પષ્ટ કરે છે –
શ્રીવત્ ... સુહુર્યાન્વિતમ્ પૂર્વાજિત કર્મ વડે ચારિત્રમોહના ઉદયથી ઉત્પન્ન થયેલ અંતરાય સ્વરૂપ પ્રતિબંધ હોવા છતાં પણ શ્રદ્ધાવાળું=વસ્તુના ગુણ-દોષના પરિજ્ઞાનપૂર્વક ચારિત્રની ઈચ્છાથી યુક્ત, સુખદુ:ખથી અવિત= સહિત, આત્મપરિણામવતજ્ઞાન અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિજીવોને છે, એમ અવય છે.
તવાદ - તેને કહે છે=આત્મપરિણામવજ્ઞાન પૂજિત કર્મ વડે પ્રતિબંધ હોવા છતાં પણ શ્રદ્ધાવાનું છે, અને સુખ અને દુઃખથી યુક્ત છે, તેને અષ્ટક-૯/૪ની સાક્ષીથી કહે છે –
“પતતિ ..... મત” || પાતાદિ પરતંત્રને તેના દોષાદિમાં અસંશય, અનર્ધાદિની પ્રાપ્તિથી યુક્ત આત્મપરિણતિમજ્ઞાન કહેવાયું છે. જો ભાવાર્થ :(૨) આત્મપરિણામવત જ્ઞાન કોને હોય? અને કેવું હોય? તેનું વર્ણન -
જે જીવો સમ્યક્ત પામે છે, તે વખતે પૂર્વભવમાં અર્જિત ચારિત્રમોહનીય કર્મ સોપક્રમ હોય તો સમ્યક્ત્વ પામવાના ઉપયોગની નિર્મળતાને કારણે તેમનું ચારિત્રમોહનીય કર્મ ક્ષયોપશમભાવને પામે છે. તેથી તેવા જીવોને જેમ ચારિત્રની ઈચ્છા થાય છે, તેમ ચારિત્રની નિષ્પત્તિને અનુકૂળ વર્ષોલ્લાસ પણ ઉલ્લસિત થાય છે, અને ચારિત્રમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે; પરંતુ જે જીવોનું પૂર્વ અર્જિત ચારિત્રમોહનીય કર્મ પ્રબળ હોય છે, તે જીવો સમ્યક્ત્વ પામે છે તે વખતે તત્ત્વવિષયક ઉપયોગ ઉલ્લસિત હોવા છતાં ચારિત્રમોહનીય કર્મ ક્ષયોપશમભાવને પામતું નથી. તેથી ચારિત્રમોહનીય કર્મના ઉદયજનિત અંતરાયસ્વરૂપ કર્મ વિદ્યમાન હોવાને કારણે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
