Marg Dvantrinshika

SR No.: 004663
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2008
Total Pages: 108
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Yoga
File Size: 4 MB

Page 73

માર્ગદ્વાત્રિંશિકા|શ્લોક-૨૨-૨૩
સંવિગ્નપાક્ષિક સાધુઓને શાસ્ત્રાનુસાર અનુષ્ઠાન કરવાની બલવાન ઇચ્છા છે, તેથી તેઓની આચરણામાં ઇચ્છાયોગનો સંભવ છે. તેથી તેઓની યતનામાં કોઈક અંશ શાસ્ત્રાનુસારી હોવાને કારણે અન્ય અંશના વૈકલ્યમાં પણ ફળવૈકલ્ય નથી અર્થાત્ નિર્જરારૂપ ફળ થાય છે; કેમ કે તેઓમાં રહેલ સમ્યગ્દર્શન ગુણ જ શુદ્ધ પ્રરૂપણા કરાવે છે, અને માર્ગ પ્રત્યેનો પક્ષપાત જિવાડે છે. તેથી તેઓની યતનાથી થતી નિર્જરામાં સમ્યગ્દર્શન સહકારી છે.
૫૪
આનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે સંવિગ્નપાક્ષિક સાધકો સંયમની ઉચિત ક્રિયાઓ શાસ્ત્રાનુસારી કરતા નથી, તોપણ શાસ્ત્રાનુસારી કરવાની બલવાન ઇચ્છા છે; અને તે ઇચ્છાથી નિયંત્રિત જે કાંઈ યતનાઓ કરે છે, તેનાથી ચારિત્રમોહનીયકર્મો શિથિલ થાય છે, અને તેથી તેઓને ચારિત્રની પ્રાપ્તિ સુલભ સુલભતર થાય છે. માટે તેઓની સમ્યગ્દર્શનથી યુક્ત એવી આચરણાઓ ચારિત્રનાં પ્રતિબંધક કર્મોની નિર્જરા પ્રત્યે કારણ છે.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે શાસ્ત્રાનુસારી ક્રિયા કરનારા યોગીઓ જે રીતે મોહનું ઉન્મૂલન કરીને નિર્જરા કરે છે, તેને અનુરૂપ સંવિગ્નપાક્ષિકોનો યત્ન નહીં હોવાથી, સંવિગ્નપાક્ષિકો ચારિત્રમોહનીયકર્મોની નિર્જરા કઈ રીતે કરી શકે ? તેથી કહે છે
--
શાસ્ત્રયોગમાં સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યક્ચારિત્રની તુલ્યવદ્ અપેક્ષા છે અર્થાત્ શાસ્ત્રયોગવાળા યોગીઓ જે નિર્જરા કરે છે, તેવી નિર્જરાની પ્રાપ્તિ માટે સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યક્ચારિત્રની સમાન અપેક્ષા છે, પરંતુ ઇચ્છાયોગવાળા યોગીઓને થતી નિર્જરામાં સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યચારિત્રની તુલ્યવદ્ અપેક્ષા નથી. તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે ઇચ્છાયોગવાળા યોગીઓ પોતાની ભૂમિકાની ઉત્તરની ભૂમિકાનાં યોગમાર્ગનાં પ્રતિબંધક કર્મોનો નાશ ઇચ્છાયોગના બળથી કરે છે; તેમાં સમ્યગ્દર્શનથી યુક્ત ઉચિત યતનાની અપેક્ષા છે અને શાસ્ત્રયોગને સેવનારા યોગીઓ પોતે ચારિત્રની ભૂમિકામાં છે, તેનાથી ઉત્તરના ચારિત્રની પ્રાપ્તિનાં પ્રતિબંધક કર્મોનો નાશ શાસ્ત્રયોગના સેવનના બળથી કરે છે. તેમાં દઢ સમ્યગદર્શન અને જિનવચનાનુસારી સમયમના સેવનની અપેક્ષા છે.