________________
૭૫
દેશનાદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૨પ-૨૬
અહીં વિશેષ એ છે કે બુધપુરુષને કેવો ઉપદેશ આપવો જોઈએ, તે શ્લોક૨૪માં બતાવ્યું, અને તેનાથી બુધપુરુષને આજ્ઞાનો આદર પ્રગટે છે, જેના ફળરૂપે સમરસની આપત્તિ થાય છે, એમ કહ્યું. તેથી એ ફલિત થયું કે બાલજીવો જે ધર્માનુષ્ઠાન સેવે છે, અને મધ્યમ પુરુષો જે પ્રકારની સૂક્ષ્મ યતનાથી ધર્માનુષ્ઠાનો સેવે છે, તે સર્વ સાક્ષાત્ અસંગભાવનાં કારણ નથી, પરંતુ બુધપુરુષ વડે સેવાયેલું વચનાનુષ્ઠાન અસંગભાવનું સાક્ષાત્ કારણ છે. તેથી બુધપુરુષોનું અનુષ્ઠાન જ એકાંતે માર્ગાનુસારી છે. પપ્પા અવતરણિકા :
ઉપદેશકે બાલાદિને આશ્રયીને કેવી દેશના આપવી જોઈએ, તેનું વર્ણન પૂર્વમાં કર્યું, અને ત્યાં બાલ અને મધ્યમ વ્યવહારાદિમાત્ર પ્રધાન એવી એક વયની દેશના બતાવી. તેથી પ્રશ્ન થાય કે ઉપદેશકે સર્વ તયોને ઉચિત સ્થાને જોડી ભગવાનના વચનાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરવારૂપ ધર્મગુહ્યનો ઉપદેશ જેમ બુધને આપ્યો, તેમ ઉપદેશક બાલાદિને સર્વ કયોથી ઉપદેશ ન આપે તો તેઓનું હિત કઈ રીતે થાય ? તેથી કહે છે – શ્લોક :
देशनैकनयाक्रान्ता कथं बालाद्यपेक्षया । इति चेदित्थमेव स्यात्तबुद्धिपरिकर्मणा ।।२६।।
અન્વયાર્થ
વાત્તાપેક્ષયા=બાલાદિની અપેક્ષાએ નવીન્તાકેશન =એક તયથી આક્રાન્ત દેશના=વ્યવહારાદિમાત્રપ્રધાન દેશના અર્થ કેવી રીતે? કેવી રીતે ઘટે? તિ =એમ જો તું-પૂર્વપક્ષી કહેતો હો, તો ગ્રંથકારશ્રી કહે છે:
રૂત્યમેવ આ રીતે જ=બાલાદિને એક નયથી દેશના આપવાનું પૂર્વમાં બતાવ્યું એ રીતે જ તવૃદ્ધિપરિવર્બળા ચા–તેની બુદ્ધિની પરિકર્મા થાય, બાલાદિની બુદ્ધિ અર્થાત્તર ગ્રહણમાં સક્ષમ બને. અર૬
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
