Page Text
________________
દેશનાદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૬ તાપથી શુદ્ધ જણાય છે, તે શાસ્ત્રવચનોને અનુસાર સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિઓ કરે છે. આવા જીવો પંડિત છે; કેમ કે પંડિત પુરુષો માર્ગાનુસારી બુદ્ધિવાળા હોવાથી બાલ અને મધ્યમ કરતાં ઉત્કૃષ્ટ આચારવાળા છે, અર્થાત્ તત્ત્વદૃષ્ટિવાળા છે.
આશય એ છે કે બાલ, મધ્યમ અને પંડિત ત્રણે કલ્યાણના અર્થે ધર્મની પ્રવૃત્તિઓ કરતા હોય છે, છતાં :
(૧) બાલ જીવો પૂલ બુદ્ધિવાળા હોવાથી માત્ર બાહ્ય ક્રિયાઓમાં ધર્મબુદ્ધિને ધારણ કરનારા હોય છે, પરંતુ તે ક્રિયાઓની સૂક્ષ્મ યતના પ્રતિ ઉપેક્ષાવાળા હોય છે, માટે તેઓ બાલ છે.
(૨) વળી મધ્યમ જીવો કંઈક વિવેકવાળા હોવાથી જે બાહ્ય આચારો પાળે છે, તે આચારોની શાસ્ત્રવચન અનુસાર સૂક્ષ્મ યતનામાં પ્રયત્નવાળા હોય છે, આમ છતાં સર્વ યત્નથી શાસ્ત્રતત્ત્વની પરીક્ષા કરનારા હોતા નથી, તેથી તેઓની પ્રવૃત્તિ પૂર્ણ વિવેકવાળી નથી; તોપણ બાલની અપેક્ષાએ કંઈક વિવેકવાળી આચારની પ્રવૃત્તિ છે, માટે તેઓ મધ્યમ છે.
(૩) વળી બુદ્ધિમાન પુરુષો મહાપ્રજ્ઞાવાળા હોવાથી ઉત્કૃષ્ટ આચારવાળા છે, તેથી સર્વ યત્નથી શાસ્ત્રતત્ત્વની પરીક્ષા કરે છે; કેમ કે તેઓ જાણે છે કે સર્વ શાસ્ત્રો મોક્ષના અર્થે છે અને શાસ્ત્રમાં બતાવાયેલી તપ-ત્યાગાદિ પ્રવૃત્તિ પણ મોક્ષના અર્થે છે. વળી તેઓ શાસ્ત્રમાં બતાવાયેલી તપ-ત્યાગાદિની પ્રવૃત્તિ કઈ રીતે કરવાથી મોક્ષનું કારણ બને ? તે જાણવા માટે સર્વ યત્નથી ઉદ્યમ કરે છે, અને શાસ્ત્રાનુસારે સેવવા માટે પણ સર્વ યત્નથી ઉદ્યમ કરે છે. આવા બુદ્ધિમાન પુરુષોથી કરાતું શાસ્ત્રાનુસારી અનુષ્ઠાન સાક્ષાત્ કે પરંપરાએ અસંગભાવનું કારણ બને છે. વળી આવા બુદ્ધિમાન પુરુષો સ્વશક્તિનું સમાલોચન કરીને ગુરુ-લાઘવની ચિંતાપૂર્વક અનુષ્ઠાન સેવે છે અર્થાત્ “આ અનુષ્ઠાન આ રીતે સેવવાથી મહાફળ આપશે અને આ રીતે સેવવાથી લઘુતાને કરશે.” એ પ્રકારની ચિંતાપૂર્વક, જે અનુષ્ઠાન સેવવામાં પોતાની શક્તિ હોય તે અનુષ્ઠાનને ઉચિત રીતે સેવીને ઉત્તર ઉત્તરની ભૂમિકાને પ્રાપ્ત કરે છે. આ રીતે બુદ્ધિમાન પુરુષો સર્વ શાસ્ત્રની પરીક્ષા કરીને સ્વભૂમિકા અનુસાર આચારો સેવવામાં ઉદ્યમ કરે છે, તેથી તેઓ ઉત્કૃષ્ટ આચારવાળા છે, માટે તેઓ પંડિત છે. IIકા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004662 |
| Book Title | Deshna Dvantrinshika |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 120 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 5 MB |