________________
દેશનાાત્રિશિકા/શ્લોક-૨ અવતરણિકા -
विपक्षे बाधमाह - અવતરણિકાર્ય :
વિપક્ષમાં બાલાદિની અપેક્ષા રાખ્યા વગર દેશના આપવારૂપ વિપક્ષમાં, બાધને કહે છે=ધર્મની પ્રાપ્તિને બદલે અનર્થની પ્રાપ્તિ થવારૂપ બાબતે કહે છે – શ્લોક :
उन्मार्गनयनात् पुंसामन्यथा वा कुशीलता ।
सन्मार्गद्रुमदाहाय वह्निज्वाला प्रसज्यते ।।२।। અન્વયાર્થ:
અન્યથા વા=અને અન્યથા=અને બાલાદિના સ્થાનની અપેક્ષા રાખ્યા વિતા દેશના આપવામાં પુંસા—પુરુષોને શ્રોતારૂપ પુરુષોને, સન્માનયન= ઉન્માર્ગમાં લઈ જવાથી સન્માલિદાયે સન્માર્ગરૂપ વૃક્ષના દાહ માટે વદિનક્વીના શત્રતા=અગ્નિની જવાળારૂપ કુશીલતા પ્રસન્યતેપ્રાપ્ત થશે-ઉપદેશકને કુશીલતા પ્રાપ્ત થશે. રા શ્લોકાર્થ :
અને અન્યથા દેશના આપવામાં શ્રોતારૂપ પુરુષોને ઉન્માર્ગમાં લઈ જવાથી સન્માર્ગરૂપ વૃક્ષના દાહ માટે અગ્નિની જ્વાળા જેવી કુશીલતા ઉપદેશકને પ્રાપ્ત થશે. IIII. ટીકા -
उन्मार्गेति-अन्यथा यथास्थानं देशनाया अदाने, पुंसां ध्याध्यकरणद्वारेणोन्मार्गनयनात् वा कुशीलता प्रसज्यते । किम्भूता? सन्मार्गद्रुमाणां दाहाय वह्निज्वाला, अनाभोगेनापि स्वतः परेषां मार्गभेदप्रसङ्गस्य प्रबलापायहेतुत्वादिति भावः ।।२।। ટીકાર્ય :
ગાથા .. માત્ર છેઅને અન્યથા અને યથાસ્થાન દેશનાને નહીં આપવામાં, પુરુષોને શ્રોતારૂપ પુરુષોને, બુદ્ધિના આંધ્યકરણ દ્વારા ઉન્માર્ગમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
