________________
૨
દેશનાદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૩૦ નથી.' તે રીતે પ્રસ્તુતમાં તે ઉપદેશક અન્ય નયને દૂષિત કરે છે, તે સ્વયં યથાર્થ બોધરૂપ નથી, પરંતુ તે દૂષણ દ્વારા એકાંતનો છેદ થવાથી શ્રોતાને પ્રામાણિક બોધ થશે. તેથી શ્રોતાને પ્રામાણિક બોધ કરવામાં તે દુષ્ટ અંશનો છેદ અનુગ્રાહક છે.
જેમ પૂ. ઉપાધ્યાયજી શ્રી યશોવિજયજી મહારાજાએ સવાસો ગાથાના સ્તવનમાં અશુદ્ધ વ્યવહારનયની માન્યતાવાળા શ્રોતાને આશ્રયીને પ્રથમ ઢાળમાં અશુદ્ધ વ્યવહારનયનું જોરશોરથી ખંડન કર્યું છે, અને કહ્યું છે –
જ્ઞાન-દર્શન-ચરણ ગુણ વિના, જે કરાવે કુલાચાર રે; લૂંટિયા તેણે જગ દેખતાં, કિહાં કરે લોક પોકાર રે.'
સ્વામી સીમંધરા ! વિનતી (૧૩) આ કથન દ્વારા પૂ. ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ નિશ્ચયનયને અભિમત એવો જે પરિણામ, તેનાથી નિરપેક્ષ એવી વ્યવહારનયની ક્રિયાને અત્યંત દૂષિત કરી, અને ત્યારપછી તત્ત્વના અર્થી શ્રોતાને નિશ્ચયનય જ કલ્યાણનું કારણ છે, તેમ ત્રણ ઢાળમાં સ્થાપન કર્યું. આ રીતે એકાંત વ્યવહારનયના દૂષણ અર્થે ત્રણ ઢાળ દ્વારા વ્યવહારનયને અત્યંત દૂષિત કર્યો, આમ છતાં વસ્તુતઃ ઉપાધ્યાયજી મહારાજાનું ભગવાને બતાવેલા વ્યવહારનયના દૂષણનું તાત્પર્ય નથી, છતાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજાના આ પ્રતિપાદનથી શ્રોતાની બુદ્ધિમાં નિશ્ચયનય જ એકાંતે કલ્યાણનું કારણ છે, એવી બુદ્ધિ સ્થિર થાય છે. તેથી શ્રોતાને આશ્રયીને પાંચમી ઢાળના પ્રારંભમાં કહે છે --
એમ નિશ્ચયનય સાંભળીજી બોલે એક અજાણ, આદરશું અમે જ્ઞાનને જી, શું કીજે પચ્ચખાણ ?
સોભાગી જિન ! સીમંધર ! સુણો વાત. (૫૧) અર્થાતુ શ્રોતા કહે છે કે અમે જ્ઞાનને આદરશું અર્થાતુ નિશ્ચયનયને અભિમત પરિણામમાં જ યત્ન કરીશું, પરંતુ પચ્ચખાણ નહીં કરીએ અર્થાત્ વ્યવહારનયની ક્રિયાઓ કરીશું નહીં.
આ રીતે વ્યવહારનય કલ્યાણનું કારણ નથી, તેવી શ્રોતાની બુદ્ધિ સ્થિર થાય ત્યારે, નયાન્તરના પ્રાધાન્યનું સ્થાપન કરવા અર્થે ગ્રંથકારશ્રી ઉપાધ્યાયજી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
