________________
પ્રકીર્ણક
તા. ૨૯-૧૨-૧૯૮૧ સ્વભાવમાં ઢળવું અને સ્વભાવમાં રમવું એ જ પરમ પુરુષાર્થ છે. વિભાવથી સ્વભાવ તરફ વળવું એ જીવનની અસાધારણ ઘટના છે. અને એ જીવનમાં ઘટી શકશે. ઉપયોગને સતત સ્વરૂપ તરફ રાખવાથી ઉપયોગ સ્વરૂપમાં ઢળી જાય છે. સ્થૂળ ભૂમિકા ઉપરની તમામ પ્રવૃત્તિ કરવા છતાં ઉપયોગ સ્વરૂપ તરફ ઢળેલો રહે એ સાધનાની ચાવી છે. ગુરુ સતત એ જ ગુંજન કરે છે “સ્વરૂપમાં જા, સ્વરૂપમાં જા”
ભાઈ, ગુરુની દૃષ્ટિ ચૈતન્ય પર છે. એની દષ્ટિ સાથે દષ્ટિ સ્થિર કરવાથી દષ્ટિ ચૈતન્યમાં ઢળે છે. ગુરુ પ્રત્યેનો પરમ પ્રેમ જ દૃષ્ટિને સ્વરૂપમાં ઢાળે છે.
10
શ્વાસ ઉપર ધ્યાન જશે એટલે એ ક્ષણે વિચાર તૂટશે. પછી છેલ્લો વિચાર, શ્વાસ ઉપરનું ધ્યાન, એ પણ વિચાર છે. એ વિચાર પણ તૂટશે. એ વિચાર તૂટતાં જ અંતરસ્પર્શ થશે અને અનુભવના દ્વાર ઊઘડશે.
આત્મિક સુખ અને ભૌતિક સુખની તુલના ન થાય. પણ આત્મિક સુખનો અનુભવ નથી. ભૌતિક સુખનો અનુભવ છે. એટલે ભૌતિક સુખ કરતાં એ સુખ શ્રેષ્ઠ છે એવું સમજાવવું પડે.
ખરી વાત એ છે કે સુખ બે પ્રકારનાં નથી. ભૌતિક સુખ છે જ નહીં, હોઈ શકે નહીં. ભૌતિક એટલે પંચમહાભૂતમાં સુખ નથી. સુખ તો આત્મિક જ છે. પણ જ્યારે એ સુખની અભિવ્યક્તિ ભૌતિક માધ્યમ દ્વારા થાય ત્યારે ભૌતિક કહેવાય. અસલમાં એ સુખનો પ્રવાહ વહે છે આત્મામાંથી. તો ભૌતિક પદાર્થોના વિષયોમાં સુખ કેમ અનુભવાય છે?
એ ભ્રમ છે. સુખ અનુભવાય છે એ બરાબર છે. પણ એ સુખનું કેન્દ્રચેતના જ છે. પણ એ કેન્દ્રનું ભાન નથી. કેન્દ્ર ભૂલવાના કારણે સુખ મનાય છે એમ નથી પણ કેન્દ્ર ખોટું મનાય છે. વિષયોનું સુખ પણ સુખ જ છે. પણ સુખવિષયોનું નથી, વિષયોના કેન્દ્રનું નથી પણ તે વખતે જે સુખ છે તે આત્માનું જ છે, પણ કેન્દ્ર વિષયોને માને છે એ ભૂલ છે. તો શું કરવું?
એક સાહસ કરવા જેવું છે. ધ્યાન, મંત્ર જાપ, સ્તોત્રપાઠ પણ નહીં, અને અન્ય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org