Chaitanya Yatra Part 3

SR No.: 004654
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhanuvijay
Publisher: Satshrut Abhyas Vartul
Publication Year: 2009
Total Pages: 178
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Spiritual
File Size: 8 MB

Page 147

સાધકનું સમાધાન
“નૂતન વર્ષની મંગળ પ્રભાતે પ્રભુ પાસે માંગણી”
ઈ.સ.૧૯૧૦, વિ.સં.૨૦૧૩ પ્રારંભ અને અંત દૃશ્ય પદાર્થમાં છે, દ્રષ્ટામાં નહિ, દ્રષ્ટા પ્રારંભ અને અંતથી રહિત છે. દશ્યમાં પ્રગટ થયેલું રૂપ નૂતન દેખાય છે, પણ કાળ એને પ્રાચીન બનાવે છે. દશ્ય તો નવું રૂપ ધારણ કરે છે. જૂનું રૂપ છોડે છે. કાળ દશ્યમાં ક્રીડા કરે છે. નૂતન અને પ્રાચીન એ કાળની ક્રીડા છે, પરિવર્તનનો એ નિયામક છે, અસ્થિરતા એનો ધર્મ છે, સર્જન વિસર્જન એની ક્રિયા છે.
જગતમાં કાળ ક્રીડા કરે છે. દશ્ય એનું કેન્દ્ર છે. દ્રષ્ટા તો અનંત છે, શાશ્વત છે, પુરાણ છે, પ્રારંભ અને અંતથી પર છે. નૂતન અને પ્રાચીનતા એને સ્પર્શતી નથી. કાળ એમાં ક્રીડા કરી શકતો નથી. કાળની સત્તા ત્યાં ચાલતી નથી. કાળ એને સ્પર્શ કરી શકતો નથી. કાળને વર્તમાન કાળ છે. દ્રષ્ટા ત્રિકાળ છે. કાળમાં પ્રકાર છે, ભેદ છે. દ્રષ્ટામાં પ્રકાર નથી. અભેદતા છે.
દ્રષ્ટા સત્સ્વભાવવાન છે, ચિત એનો ધર્મ છે, આનંદ એનો પ્રાણ છે. દૃશ્ય તો જડ છે, અચિત છે, આનંદથી વિહીન છે, કાળને આધીન છે. દ્રષ્ટા દૃશ્યને જોઈ શકે છે. દશ્ય દ્રષ્ટાને જોઈ શકતું નથી કેમ કે દશ્ય પાસે ચિત નથી, જ્ઞાન નથી, શક્તિ નથી. દ્રષ્ટાથી દશ્ય ગુપ્ત રહી શકતું નથી. દ્રષ્ટા જ્ઞાન શક્તિવાળો છે. દ્રષ્ટાનું જ્ઞાન, દ્રષ્ટાનું ચિત, દશ્ય તરફ વળીને દેશ્યને જુએ છે, જોઈ રહ્યું છે, એમાંથી સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન થાય છે. દ્રષ્ટા જ્યારે દશ્યને જુએ છે ત્યારે સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ થાય છે. પછી દશ્ય સાથે દ્રષ્ટાને અભેદ બુધ્ધિ થાય છે, ત્યારે હું આ જ છું,' એવો અહંકાર ઉત્પન્ન થાય છે. એ અહંકાર દશ્યને પોતાનું માને છે, ત્યારે મમકાર બને છે, પછી દ્રષ્ટા દશ્યનો હું કર્તા છું એમ માનતો થાય છે ત્યારે દશ્યનું ભોકતૃત્વ એમાં ઊભું થાય છે, એને જ સૃષ્ટિ કહે છે. દ્રષ્ટા દશ્ય અભેદ બન્યા છે એટલે સત્ અને આનંદનો આરોપ દ્રષ્ટા દશ્યમાં કરે છે ત્યારે “દશ્ય પણ સત્ છે અને એ જ આનંદનું ધામ છે” એમ દ્રષ્ટા માને છે, એ જ માયા છે, એ જ માયાના રંગે દ્રષ્ટા રંગાયો છે, ત્યારે સંસારી બન્યો છે. આ પરંપરા અનંતકાળની છે.
૧૩૬ Jain Education International