________________
૪૦૦] કાલ દ્વારમાં સામાયિકનો જઘન્ય તથા ઉત્કૃષ્ટ કાળ. [વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય ભાગ. ૨
दो वारे विजयाइसु गयस्स तिण्णच्चुए व छावट्ठी । नरजम्मपुवकोडीपुहुत्तमुक्कोसओ अहिअं ॥२७६२॥ अंतोमुहुत्तमित्तं जहन्नयं चरणमेगसमयं तु ।
उवओगतंमुहुत्तं नानाजीवाण सव्वद्धं ॥२७६३।। સમ્યકત્વસામાયિક અને શ્રુતસામાયિકની લબ્ધિથી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છાસઠ સાગરોપમ અને પૂર્વકોટિ પૃથકત્વ અધિક છે. તથા શેષ દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ સામાયિકની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ દેશોન પૂર્વક્રોડ વર્ષની છે. બેવાર વિજયાદિ વિમાનમાં ગયેલાને અથવા ત્રણવાર અય્યત દેવલોકમાં છૂટી પડેલી અપાર સમુદ્રના પાણીમાં ભમતી સમોલ ભમતા એવા યુગના છિદ્રમાં પેસે તે દુર્લભ છે તેમ મનુષ્યપણું દુર્લભ છે. ૧૮૩૪ પ્રચંડ વાયરાના કલ્લોલોથી ઘેરાયેલી તે સમોલ કદાચિતુ યુગ (દુસરા)નું છિદ્ર પામે એ સંભવ છે તો પણ મનુષ્યપણાથી ભ્રષ્ટ થયેલો જીવ બીજી વખત મનુષ્યપણું પામે એ સંભવે નહીં ૮૩પી
इय दुल्लहलंभं माणुसत्तणं पाविऊण जो जीवो । ण कुणइ पारत्तहियं सो सोयड् संकमणकाले ॥८३६॥ जइ वारिमज्झछूढोव्ब गयवरो मच्छउ ब्व गलगहिओ । વસુરપકડવમો સંવો દ ર પટ્ટી ૮રૂછો सो सोयइ मच्चुजरासमोच्छुओ तुरियणिद्दपक्वित्तो । તયારવવંતો મમરપળોનિડા નીવો રૂડા काऊणमणेगाई जम्ममरणपरियट्टणसयाई । दुक्त्रेण माणुसत्तं जइ. लहइ जहिच्छया जीवो ॥८३९॥ तं तह दुल्लहलंभं विज्जुलयाचंचलं माणुसत्तं ।
लद्धूणो पमायइ सो कापुरिसो ने सप्पुरिसो ॥८४०॥ એવી રીતે જેની પ્રાપ્તિ દુર્લભ છે એવા મનુષ્યપણાને પામીને જે જીવ પરભવમાં હિતને કરનાર ધર્મને આરાધતો નથી, તે મરણ વખતે અફસોસ કરે છે. ૮૩૬ll જેમ બંધનમાં પડેલો હાથી, જાલમાં ફસાયેલો માછલો, ફાંસામાં આવેલો મૃગલો અને છટકામાં સપડાઇ ગયેલો પંખી પાછળથી પશ્ચાતાપ કરે, તેમ મૃત્યુ અને વૃદ્ધપણાથી વ્યાપ્ત અને મરણરૂપ નિદ્રાથી ઘેરાયેલો, રક્ષણ કરનારને નહીં પામતો, એવો કર્મના ભારવાળો પુણ્ય રહિત જીવ અફસોસ કરે છે. ૫૮૩૭૮૩૮ તે જીવ અનેક જન્મ-મરણના સેંકડો પરાવર્તો કરીને કદાચિત ભવિતવ્યતાએ ઘણા કષ્ટથી મનુષ્યપણું પામે તો પામે ! (ધર્મ કરનાર આરાધનાથી મરે તો જ મનુષ્યપણું પામે છે.) al૮૩૯ાા તેવી રીતે દુર્લભ અને વીજળી જેવા ચંચલ મનુષ્યપણાને પામીને જે મનુષ્ય પ્રમાદ કરે, તે કાપુરુષ કહેવાય પણ પુરુષ ન કહેવાય. ૧૮૪૦માં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org