Page Text
________________
૫૧૬]
કાષ્ટકર્મ આદિ ઉદાહરણો.
[વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય ભાગ. ૧
પાંચમું ઉદાહરણ કમળનું. જેમ કોઈ કમળ અવિકસિત હોય છે, કોઈ અર્ધ વિકસિત હોય છે, અને કોઈ સર્વથા વિકસિત હોય છે; તેમ ભાષકાદિનાં વ્યાખ્યાનો પણ એકેકથી વધારે વિસ્તૃત હોય છે. (૬) છઠું ઉદાહરણ માર્ગોપદેશકનું છે. જેમ કોઈ માર્ગોપદેશક એવા પુરૂષને માર્ગ પૂછતાં, તે સામાન્યથી માર્ગની દિશા માત્ર બતાવે છે, બીજો કોઇ વળી એ માર્ગમાં આવતા ગામ નગરાદિની નિશાનીઓથી વધારે સ્પષ્ટ માર્ગ બતાવે છે, અને ત્રીજો કોઇ એથી પણ વધારે સ્પષ્ટ જણાવે છે કે એ માર્ગે જવાથી આવો લાભ છે અથવા આવું નુકશાન છે. એ પ્રમાણે ભાષાકાદિ પણ અનુક્રમે એકેકથી વધારે સ્પષ્ટ વ્યાખ્યાન કરે છે.૧૪૨૫. એજ અર્થ હવે ભાષ્યકાર કહે છે.
पढमो रूवागारं, थूलावयवोवदंसणं बीओ। तइओ सव्वावयवे, निद्दोसे सव्वहा कुणइ ॥१४२६॥ कट्ठसमाणं सुत्तं, तदत्थरूवेगभासणं भासा ।
थूलत्थाण विभासा, सव्वेसिं वत्तियं नेयं ॥१४२७॥ કાષ્ઠની અંદર કોઇ પુરૂષ રૂપનો આકાર માત્ર કરે છે. બીજો તેમાં સ્કૂલ અવયવો બનાવે છે, અને ત્રીજો સર્વ પ્રકારે સર્વ નિર્દોષ અવયવો કરે છે. અહીં કાષ્ઠ સમાન સૂત્ર છે, તેના એક અર્થ માત્રને કહેનાર ભાષક છે, ઘણા અર્થો કહેનાર વિભાષક છે, અને સર્વથા પ્રકારે સર્વ અર્થ કહેનાર વાર્તિકકાર છે. ૧૪૨૬-૧૪૨૭. પુસ્ત (લેપ્ય વસ્તુ)નું દષ્ટાંત સ્પષ્ટ કરે છે.
पोत्थं दिट्ठागारं, दिहावयवं समत्तपज्जायं ।
जह तह सुत्तं भासा, विभासणं वत्तियं चेव ॥१४२८॥ જેમ કોઈ લેપ્ય વસ્તુમાં પ્રથમ ઇન્દ્રાદિ સંબંધી રૂપનો સામાન્ય આકાર માત્ર થાય છે, પછી તેમાં તેના આકાર જણાવાય છે, અને પછી તે રૂપાકાર સર્વ પર્યાયવાળું થાય છે, તેમ સૂત્ર પણ ભાષકની ભાષા, વિભાષકની વિભાષા અને વાર્તિકકારના વાર્તિકથી જઘન્ય-મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ વ્યાખ્યાવાળું થાય છે. ૧૪૨૮. ચિત્રનું દૃષ્ટાંત સ્પષ્ટ કરે છે.
कुटुं वत्तीलिहियं, वण्णुभिन्नं समत्तपज्जायं ।
जह तह सुत्तं भासा, विभासणं वत्तियं चरिमं ॥१४२९॥ જેમ કોઇ લીસી ભીંત ઉપર પીંછીવડે પ્રથમ સામાન્ય આકાર માત્ર થાય છે, પછી હડતાલ આદિના રંગથી ગૌરવર્ણાદિ ભાવવાળું થાય છે, અને પછી સંપૂર્ણ પર્યાયવાળું સર્વ ભાવ યુક્ત તે ચિત્ર થાય છે; તેમ સૂત્ર ભાષક-વિભાષક અને વાર્તિકનું વ્યાખ્યાન અનુક્રમે વિસ્તીર્ણ થાય છે. ૧૪૨૯. ભંડારીનું ઉદાહરણ આ પ્રમાણે છે.
भाणे जाई-माणं गुणे य, रयणाण मुणइ सिरिधरिओ । जह तह सुयभाणे, भासगादओ अत्थरयणाणं ॥१४३०॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004648 |
| Book Title | Visheshavashyaka Bhasya Part 1 |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Vajrasenvijay |
| Publisher | Bhadrankar Prakashan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 682 |
| Language | Gujarati, Prakrit |
| Classification | Book_Gujarati, Agam, Canon, Metaphysics, & agam_aavashyak |
| File Size | 14 MB |