________________
१२८ श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक २१.-उद्देशक १. ३. [प्र०] तेसि णं भंते ! जीवाणं केमहालिया सरीरोगाहणा पन्नत्ता ? [उ०] गोयमा ! जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेजइभाग, उक्कोसेणं धणुद्दपुहुत्तं ।
४. [प्र०] ते णं भंते जीवा ! नाणावरणिजस्स कम्मस्स किं बंधगा, अबंधगा ? [उ०] जहा उप्पलुइसे, एवं घेदे पि, उदए वि, उदीरणाए वि।
५. [प्र०] ते णं भंते ! जीवा किं कण्हलेस्सा, नील० काउ० छधीसं भंगा, दिट्ठी जाव-ईदिया जहा उप्पलुइसे ।
६. [प्र०] ते णं भंते ! साली-वीही-गोधूम० जाव-जवजवगमूलगजीवे कालओ केवचिरं होति ? [उ०] गोयमा ! जहनेणं अंतोमहत्तं. उक्कोसेणं असंखेनं कालं ।
७. [प्र०] से णं भंते ! साली-वीही-गोधूमजाव-जवजवगमूलगजीवे पुढवीजीवे, पुणरवि साली-वीही-जाव-जवजवगमूलगजीवे केवतियं कालं सेवेजा, केवतियं कालं गतिरागतिं करिजा? [उ०] एवं जहा उप्पलुइसे । एएणं अभिलावेणं जाव-मणुस्सजीवे, आहारो जहा उप्पलुइसे, ठिती जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं वासपुहुतं, समुग्घाय(या),समोहया, उघहणा य जहा उप्पलुईसे।
८. [प्र०] अह भंते ! सधपाणा, जाव-सवसत्ता साली-वीही-जाव-जवजवगमूलगजीवत्ताए उववनपुषा ? [उ०] इंता गोयमा! असतिं अदुवा अणंतखुत्तो। 'सेवं भंते ! सेवं भंतेत्ति ।
एकवीसइमे सए पढमवग्गस्स पढमो उद्देसो समत्तो ।
लेश्या .
ववगाहना.
३. [प्र०] हे भगवन् ! ते जीवोना शरीरनी केटली मोटी अवगाहना कही छे! [उ०] जघन्यथी अंगुलनो असंख्यातमो भाग
अने उत्कृष्टथी धनुषपृथक्त्व-बेथी नव धनुष सुधीनी-कही छे. कर्मना बन्धक ४. [प्र०] हे भगवन् ! शुं ते जीवो ज्ञानावरणीयकर्मना बंधक छे के अबंधक छे ? [उ.] जेम *उत्पलोद्देशकमां का छे ते
प्रमाणे अहिं कहेवू. ए प्रमाणे कर्मना वेदक (वेदनार ) संबंधे जाणवू. उदय अने उदीरणा विषे पण ए प्रमाणे समजवू.
५. [प्र०] हे भगवन् ! शुं ते जीवो कृष्णलेश्यावाळा, नीललेश्यावाळा के कापोतलेश्यावाळा होय. उ०] अहिं लेश्यासंबंधे
छवीश भांगा कहेवा. दृष्टि अने यावत्-इन्द्रियो संबंधे उत्पलोद्देशकमां कह्या प्रमाणे कहेवू. ल्यादिना मूळपणे ६. प्र०] हे भगवन् । शालि, व्रीहि, गोधूम, यावत्-जवजव-ए बधाना मूळनो जीव काळथी काळ सुधी रहे ! [उ०] हे गौतम ! जीवनी स्थिति.
• जघन्यथी अंतर्मुहुर्त, अने उत्कृष्टथी असंख्याता काळ सुधी रहे. ल्यादि अने पृथि- ७. [प्र०] हे भगवन् ! शालि, व्रीहि, गोधूम, यावत्-जवजव-ए बधाना मूळनो जीव पृथिवीकायिकमा उत्पन्न थाय, पाछो फरीने
शालि, व्रीहि अने यावत्-जवजवना मूळपणे उपजे-ए प्रमाणे केटला काळ सुधी सेवे-केटला काळ सुधी गमनागमन करे ! [उ०] जेम उत्पल उद्देशकमां कर्तुं छे ते प्रमाणे अहिं कहे. अने ए अमिलाप वडे यावत्-मनुष्य सुधी समजवु. वळी तेओनो आहार पण उत्पलोदेशका कह्या प्रमाणे जाणवो. स्थिति जघन्यथी अंतर्मुहुर्त अने उत्कृष्टथी वर्षपृथक्त्व (बे वर्षथी नव वर्ष सुधी) समजवी. बळी समुद्घात, समवहत-समुद्घातनी प्राप्ति अने उद्वर्तना उत्पलोद्देशकमां कह्या प्रमाणे जाणवी.
८. [प्र०] हे भगवन् ! सर्वप्राणो, यावत्-सर्व सत्त्वो शालि, व्रीहि, यावत्-जवजवना मूळना जीवपणे पूर्व उत्पन्न थएला छे ? [उ.] हा गौतम ! अनेक वार अथवा अनंतवार उत्पन्न थएला छे. 'हे भगवन् ! ते एमज छे, हे भगवन् ! ते एमज छे.'
एकवीशमा शतकमा प्रथमवर्गनो प्रथम उद्देशक समाप्त.
४ * (शाल्यादिना जीवो) अबंधक नथी, तेमांनो एक जीव ज्ञानावरणीय कर्मनो बंधक छे, घणा जीवो पण बन्धक छे. ए प्रमाणे वेदक-उदयवाळा अने उदीरक जाणवा. जुओ भग० खं. ३ श० ११ उ०१पृ० २०८
५ कृष्ण, नील अने कापोत-ए त्रण लेश्याना एकवचन अने बहुवचनना असंयोगी श्रण त्रण भांगा गणतो.छ भांगा थाय छे तथा तेना द्विकर्मयोगी 'कृष्ण नील, कृष्ण कापोत अने नील कापोत ए त्रण विकल्प थाय, अने प्रत्येकना एक अने अनेकना चार चार भागा गणतां बार भांगा थाय. तेमज त्रिकसंयोगी एक अने अनेकना आठ विकल्प थाय-ए प्रमाणे बधा मळीने छन्वीश भांगा जाणवा-टीका.
भग• खं• ३ श० ११ उ०१ पृ. २१०
जघन्यथी बे भव अने उत्कृष्टथी असंख्यात भव सुधी गमनागमननी स्थिति जाणवी-इत्यादि जुओ भग० खं०३ श. ११ उ०१पृ० २१२
'तेओने (शाल्यादि जीवोने) वेदना, कषाय अने मरण-एत्रण समुत्पातो कहेला छे, 'तेओ समुद्घातने प्राप्त थईने मरे अने प्राप्त थया सिवाय पण मरे,' तेओ मरीने मनुष्य अने तिर्यंचगतिमा जाय छे.-इत्यादि माटे जुओ-भग० सं० ३ घा० ११ उ.१पृ. २१२
Jain Education international
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org