________________
श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक १८.-उद्देशक १.
'जस्स जं. अत्थि, केवलनाणी जीवे मणुस्से सिद्ध य एगत्तपुहुतेणं पढमा नो अपढमा । अनाणी, मइअनाणी, सुययनाणी, विमंगनाणी एगत्तपुहुत्तेणं जहा आहारए ९ ।
१५. सजोगी; मणजोगी, वयजोगी, कायजोगी एगत्तपुहुत्तेणं जहा आहारए, नवरं जस्स जो जोगो अत्यि । जोगी जीव-मणुस्स-सिद्धा एगत्तपुहुत्तेणं पढमा, नो अपढमा १० ।
१६. सागारोवउत्ता अणागारोवउत्ता एगत्तपुहुत्तेणं जहा अणाहारए ११ ।
१७. सवेदगो जाव-नपुंसगवेद्गो एगत्तपुडुत्तेणं जहा आहारप, नवरं जस्स जो वेदो अत्थि। अवेदओ एगत्तासेणं तिसु वि पदेसु जहा अकसायी १२।
१८. ससरीरी जहा आहारए, एवं जाव-कम्मगसरीरी, जस्स जं अस्थि सरीरं, नवरं आहारगसरीरी एगत्तपुहुत्तेणं जहा सम्मदिट्ठी । असरीरी जीवो सिद्धो एगत्तपुष्टुत्तेणं पढमो नो अपढमो १३ ।
१९. पंचहिं पजत्तीहिं पंचहि अपजत्तीहि एगत्तपुडुत्तेणं जहा आहारए, नवरं जस्स जा अस्थि, जाप-वेमाणिया नोपढमा, अपढमा १४ । इमा लक्खणगाहा
"जो जेण पत्तपुचो भावो सो तेण अपढमओ होइ । सेसेसु होइ पढमो अपत्तपुषेसु भावेसु" ॥ २०. [प्र०] जीवे णं भंते ! जीवभावेणं किं चरिमे अचरिमे ? [उ०] गोयमा ! नो चरिमे, अचरिमे ।
१० योगदार.
११ उपयोगबार.
१२ वेदवार.
आभिनिबोधिकज्ञानी यावत्-मनःपर्यवज्ञानी एकवचन अने बहुवचनवडे ए प्रमाणे समजवा. विशेष एके जे जीवने जे ज्ञान होय ते तेने कहे. केवलज्ञानी जीव, मनुष्य अने सिद्ध ए बधा एकवचन तथा बहुवचनवडे प्रथम छे, पण अप्रथम नथी. अज्ञानी, मतिअज्ञानी श्रुतअझानी अने विभंगज्ञानी ए बधा एकवचन तथा बहुवचनवडे आहारक जीवोनी पेठे (सू०५) जाणवा.
१५. सयोगी, मनयोगी, वचनयोगी अने काययोगी ए बधा एकवचन तथा बहुवचन आश्रयी आहारक जीवोनी पेठे (सू०५) अप्रथम जाणवा. विशेष ए के, जे जीवोने जे योग होय तेने ते योग कहेवो. अयोगी जीव, मनुष्य अने सिद्ध ए बधा एकवचन अने बहुवचनवडे प्रथम छे पण अप्रथम नथी.
१६. साकारोपयोगवाळा अने अनाकारोपयोगवाळा ए बन्ने एकवचन अने बहुवचनवडे अनाहारक जीवनी पेठे (सू०६) जाणषा.
१७. सवेदक-वेदवाळा-यावत् नपुंसकवेदवाळा ए बधा एकवचन अने बहुवचनवडे आहारकजीवोनी पेठे (सू०५) अप्रथम जाणवा. विशेष ए के,जे जीवने जे वेद होय तेने ते कहेवो. एकवचन अने बहुवचनवड़े अवेदक-वेदरहित जीव, मनुष्य अने सिद्ध (ए त्रणे पदमा ) अकषायी जीवनी पेठे (सू० १३) जाणवा.
१८. सशरीर जीवो आहारक जीवनी पेठे (सू० ६) समजवा, अने ए प्रमाणे यावत्-कार्मणशरीरवाळा संबंधे पण जाणवू. जे जीवने जे शरीर होय ते तेने कहे. विशेष ए के, आहारकशरीरवाळा एकवचन अने बहुवचनवडे सम्यग्दृष्टि जीवोनी पेठे (सू०११) कदाच प्रथम अने कदाच अप्रथम समजवा, अशरीरी-शरीररहित जीव अने सिद्ध ए बन्ने एकवचन अने बहुवचनवडे प्रथम छे पण अप्रथम नथी.
१९. पांच पर्याप्तिवडे पर्याप्ता अने पांच अपर्याप्तिवडे अपर्याप्ता एकवचन तथा बहुवचननी अपेक्षाए आहारक जीवनी पेठे (सू० ६) अप्रथम समजवा. विशेष ए के, जेने जे पर्याप्ति होय ते तेने कहेवी. ए प्रमाणे यावत्-वैमानिको सुधी समजवु. [ अर्थात् ते बधा प्रथम नथी पण अप्रथम छे.] प्रथम अने अप्रथमना खरूपने जणावनारी आ गाथा कहे छे-"जे जीवे जे भाव-अवस्था पूर्व प्राप्त करेल छे ते भावनी अपेक्षाए ते जीव अप्रथम कहेवाय छे, अने ते सिवाय पूर्वे नहि प्राप्त थयेल पण प्रथम वार प्राप्त थयेल भावोनी अपेक्षाए ते जीवो प्रथम कहेवाय छे."
२०. [प्र०] हे भगधन् ! जीव जीवत्वभाववडे चिरम छे के अचरम छे ! [उ०] हे गौतम ! चरम नथी पण अचरम छे.
१३ शरीरद्वार.
१४ पर्याप्तद्वार.
चरम अने अचरम
जीवदार.
१६ * साकार उपयोगवाळा अने अनाकार उपयोगवाळा अनाहारकनी पेठे जाणवा..तेओ जीवपदे सिद्धनी अपेक्षाए प्रथम अने संसारीनी अपेक्षाए अप्रथम जाणवा, नैरयिकथी मांडी वैमानिक सुधीना दंडकोमा प्रथम नथी, पण अप्रथम छे. सिद्धपदने विषे प्रथम छ पण अप्रथम नथी, कारण के साकारोपयोग भने अनाकारोपयोगविशिष्ट सिद्धत्वनी प्रथमज प्राप्ति थयेली छे. _ २० जेनो सर्वदा अन्त थाप छे ते चरम अने जेनो कदि अन्त थतो नथी ते अचरम कहेवाय छे. जीवनो जीवत्वभावथी फदि अन्त थतो नपी, माटे ते चरम नथी पण अचरम छे.
Jain Education international
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org