________________
२७८ श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक १२.-उद्देशक ५. १५. [प्र०] मणुस्साणं पुच्छा। [उ०] ओरालिय-वेउधिय-आहारग-तेयगाई पडुग्ध पंचवन्ना, जाव-अटफासा पण्णता, कम्मगं जीवं च पडुच्च जहा नेरइयाणं, वाणमंतर-जोइसिय-वेमाणिया जहा नेरइया । धम्मत्थिकाए, जाव-पोग्गलत्यिकाएएए सचे अवन्ना, जाव-अफासा, नवरं पोग्गलत्थिकाए पंचवन्ने, पंचरसे, दुगंधे, अट्टफासे पण्णत्ते । णाणावरणिजे, जावअंतराइए-एयाणि चउफासाणि ।
१६. [प्र०] कण्हलेसा णं भंते ! कइवन्ना-पुच्छा । [उ०] दधलेसं पडुच्च पंचवन्ना, जाव-अट्ठफासा पण्णत्ता, भावलेसं पडुश्य अवन्ना ४, एवं जाव सुक्कलेस्सा । सम्मद्दिट्टि ३, चक्खुइंसणे ४, आभिणिबोहियणाणे ५ जाव-विभंगणाणे, आहारसन्ना, जाव-परिग्गहसन्ना-एयाणि अवनाणि ४ । ओरालियसरीरे, जाव-तेयगसरीरे-एयाणि अट्ठफासाणि । कम्मगसरीरे चउफासे, मणजोगे, वयजोगे य चउफासे, कायजोगे अट्ठफासे । सागारोवओगे य अणागारोवओगे य अवन्ना।
१७. [प्र०] सम्वदधा गं भंते ! कतिवन्ना-पुच्छा । [उ.] गोयमा! अत्थेगतिया सवदवा पंचवन्ना, जाव-अट्टफासा पण्णत्ता, अत्थेगतिया सव्वदच्छा पंचवन्ना, चउफासा पण्णत्ता; अत्थेगतिया सघदया एगवण्णा, एगगंधा, एगरसा, दुफासा पन्नत्ता, अत्थेगइया सघदया अवन्ना, जाव-अफासा पन्नत्ता । एवं सवपएसा वि, सधपजवा वि, तीयद्धा अवन्ना, जावअफासा पण्णत्ता, एवं अणागयद्धा वि, एवं सघद्धा वि।
१८. [प्र०] जीवे णं भंते! गम्भं वकममाणे कतिवघ्नं, कतिगंधं, कतिरसं, कतिफासं परिणाम परिणमा ? [उ.] गोयमा ! पंचवन्नं, पंचरसं, दुगंधं, अट्ठफासं परिणाम परिणमइ ।।
१९. [प्र०] कम्मओ णं भंते ! जीवे नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ, कम्मओ णं जए नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ ? [उ०] हंता गोयमा! कम्मओ णं तं चेव जाव-परिणमइ, नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिणमह । 'सेवं भंते ! सेवं भंतेत्ति।
मनुष्यो.
१५. [प्र०] हे भगवन्! मनुष्यो केटला वर्णवाळा कह्या छे?-इत्यादि. उ०] औदारिक, वैक्रिय, आहारक अने तैजस पुद्गलोनी
अपेक्षाए पांच वर्णवाळा, यावत्-आठ स्पर्शवाळा कह्या छे, कार्मणपुद्गल अने जीवनी अपेक्षाए नैरयिकोनी पेठे (सू० १३.) जाणवा. बानव्यन्तरादि. जेम नैरयिको कह्या तेम वानव्यंतर, ज्योतिष्क अने वैमानिको कहेवा. धर्मास्तिकाय अने यावत्-पुद्गलास्तिकाय-ए बधा वर्णरहित छे, धर्मास्तिकायादि.
यावत् स्पर्शरहित छे; पण विशेष ए छे के, पुद्गलास्तिकाय पांच वर्णवाळो, पांच रसवाळो, बे गंधवाळो अने आठ स्पर्शवाळो होय छे.१ शानावरणादि. ज्ञानावरणीय, यावद्-८ अंतराय कर्म-ए बधो चार स्पर्शवाळां छे. कृष्णलेश्यादि. १६. [प्र०] हे भगवन् ! कृष्णलेश्या केंटला वर्णवाळी छे-इत्यादि प्रश्न. [उ०] हे गौतम *द्रव्यलेश्यानी अपेक्षाए पांच वर्णवाळी, सम्यग्दृष्टयादि. ___ यावद्-आठ स्पर्शवाळी कही छे अने भावलेश्यानी अपेक्षाए वर्णादिरहित छे. ए प्रमाणे यावत्-शुक्ललेश्या सुधी जाणवू. १ सम्यग्दृष्टि, २
मिथ्यादृष्टि, ३ सम्यग्मिध्यादृष्टि, ४-७ चक्षुदर्शन वगेरे चार दर्शन, ८-१२ आभिनिबोधिक (मतिज्ञान) वगेरे पांच ज्ञान, यावद्-विभंगज्ञान, औटारिकादि शरीर. साकारोपयोग अने
आहारसंज्ञा, यावत्-परिग्रहसंज्ञा-ए बधां वर्णादिरहित छे. औदारिक शरीर, यावत्-तैजस शरीर-ए बधां-आठ स्पर्शवाळां छे. कार्मणशरीर, अनाकारोपयोग. मनोयोग अने वचनयोग चार स्पर्शवाळा छे, काययोग आठ स्पर्शवाळो छे, साकारोपयोग अने अनाकारोपयोग-ए बन्ने वर्णादिरहित छे. सर्वद्रव्यो. १७. [प्र०] हे भगवन् ! बधां द्रव्यो केटला वर्णवाळां छे ?-इत्यादि प्रश्न. [उ०] हे गौतम | सर्व द्रव्योमांना केटलाक पांच वर्ण
वाळां, यावद्-आठ स्पर्शवाळां छे, अने केटलाक पांच वर्णवाळा अने चार स्पर्शवाळां छे. तथा सर्व द्रव्योमांना केटलाक एक वर्णवाळा, एक गंधवाळां, एक रसवाळां अने बे स्पर्शवाळां छे, वळी सर्व द्रव्योमांना केटलाक वर्णरहित, यावद्-स्पर्शरहित छे. ए प्रमाणे सर्व प्रदेशो,
सर्व पर्यायो अने अतीतकाळ पण वर्णरहित, यावत् स्पर्शरहित कह्या छे. ए प्रमाणे भविष्यकाळ अने सर्वकाळ पण जाणवो. गर्भमा उत्पन्न थतो १८. [प्र०] हे भगवन् ! गर्भमा उत्पन्न थतो जीव केटला वर्णवाळा, केटला गंधवाळा, केटला रसवाळा अने केटला स्पर्शवाळा
परिणामवडे परिणमे ? [उ०] हे गौतम ! ते पांच वर्णवाळा, पांच रसवाळा, बे गंधवाळा अने आठ स्पर्शवाळा परिणामवडे परिणमे. जीव भने जगत् क- १९. [प्र०] हे भगवन् ! जीव कर्मवडे विविधरूपे--मनुष्य-तिर्यंचादि अनेकरूपे-परिणमे छे ? कर्म शिवाय विविधरूपे परिणमतो मधी विविधरूपे परिणमे छ।
नथी ? तथा जगत् कर्मवडे विविधरूपे परिणमे छे ? कर्म विना परिणमतुं नथी? [उ०] हा, गौतम ! कर्मथी जीव अने जगत्-जीवनो समूह विविधरूपे परिणमे छे, कर्म विना परिणम नथी. 'हे भगवन् ! ते एमज छे, हे भगवन् ! ते एमज छे'-एम कही भगवान् गौतम] यावद् विहरे छे.
जीव.
द्वादश शते पंचम उद्देशक समाप्त.
१६ * लेझ्याना बे प्रकार छे-द्रव्य अने भाव. तेमां द्रव्यलेश्या बादरपुद्गलपरिणामरूप होवाथी तेने पांचवर्ण, यावत्-आठ स्पर्श होय छ, अने भाव लश्या आन्तरपरिणामरूप होवाथी वर्णादिरहित छ---टीका.
Jain Education international
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org