________________
शतक ११.-उद्देशक १०. भगवरसुधर्मस्वामिप्रणीत भगवतीसूत्र.
२३१ अजीवदयदेसे जाव सधागासअणंतभागूणे । कालओ णं अहेलोयखेत्तलोए न कयाइ नासि, जाव निचे, एवं जाव अलोगे। भावओ णं अहेलोगखेत्तलोए अणंता वन्नपजवा, जहा खंदए, जाव अणंता अगुरुयलहुयपजवा, एवं जाव लोप । भावमओ णं अलीए नेवत्थि वनपजवा, जाव नेवत्थि अगुरुयलढयपजवा, एगे अजीवदव्वदेसे, जाव अणंतभागूणे ।
१९. प्र०] लोए णं भते । के महालए पन्नत्ते ? [उ०] गोयमा ! अयन्नं जंबुद्दीवे दीवे सवदीव० जाव-परिक्खेवेणं । तेणं कालेणं तेणं समएणं छ देवा महिड्डीया जाव-महेसक्खा जंबुद्दीवे दीवे मंदरे पवए मंदरचूलियं सवओ समंता संपरिक्खिताण चिनेजा, अहेणं चत्तारि दिसाकुमारीओ महत्तरियाओ चत्तारि बलिपिंडे गहाय जंबुद्दीवस्स दीवस्स चउसु वि दिसासु बहियाऽभिमुहीओ ठिच्चा ते चत्तारि बलिपिंडे जमगसमगं बहिगाभिमुहे पक्खिवेजा, पभू णं गोयमा! ताओ एगमेने देते चत्तारि बलिपिंडे धरणितलमसंपत्ते खिप्पामेव पडिसाहरित्तए, ते णं गोयमा! देवा ताए उक्किट्ठाए जाव देवगईए एगे देवे पुरच्छाभिमुहे पयाते, एवं दाहिणाभिमुहे, एवं पञ्चत्थाभिमुहे, एवं उत्तराभिमुहे, एवं उहामि० एगे देवे अहोभिमुहे पयाए, तेणं कालेणं तेणं समएणं वाससहस्साउए दारए पयाए, तए णं तस्स दारगस्स अम्मापियरो पहीणा भवंति, णो चेव णं ते देवा लोगंतं संपाउणंति । तए णं तस्स दारगस्स आउए पहीणे भवति, णो चेव णं जाव संपाउणंति, तए णं तस्स दारगस्स अट्रिमिंजा पहीणा भवंति, णो चेव णं ते देवा लोगंतं संपाउणंति । तए णं तस्स दारगस्स आसत्तमे वि कुलवंसे पहीणे भवति, नो चेव णं ते देवा लोगंतं संपाउणंति । तए णं तस्स दारगस्स नामगोए वि पहीणे भवति, णो चेव गं ते देवा लोगंतं संपाउणंति, तेसि णं भंते । देवाणं किं गए बहुए अगएबहुए? गोयमा! गए बहुए नो अगए बहुए, गयाउ से अगए असंक्खेजइभागे, अगयाउ से गए असंखेजगुणे, लोए णं गोयमा ! ए महालए पन्नत्ते।
२०. [प्र०] अलोए णं भंते ! के महालए पन्नत्ते ? [उ०] गोयमा ! अयंणं समयखेत्ते पणयालीसं जोयणसयसहस्साई आयामविक्खभेणं, जहा खंदए, जाव-परिक्खेवेणं । तेणं कालेण तेणं समएणं दस देवा महिड्डिया तहेव जाव-संपरिक्खित्ता. णं संचिढेजा, अहे णं अट्ठ दिसाकुमारीओ महत्तियाओ अट्ट बलिपिंडे गहाय माणुसुत्तरस्स पच्चयस्स चउसु वि दिसासु चउसु
दिवस न हतो एम नथी, यावत् नित्य छे. ए प्रमाणे यावत् अलोक जाणवो. भावथी अधोलोकक्षेत्रलोकमा 'अनंत वर्ण पर्यवो छे'-इत्यादि जेम *स्कंदकना अधिकारमा कयुं छे तेम जाणवू, यावद् अनंत अगुरुलघुपर्यवो छे. ए प्रमाणे यावत् लोक सुधी जाणवू. भावथी अलोकमा वर्णपर्यवो नथी, यावत् अगुरुलघुपर्यवो नथी, पण एक अजीवद्रव्यनो देश छे अने ते सर्वाकाशना अनंतमा भागे न्यून छे.
१९. प्र०] हे भगवन् ! लोक केटलो मोटो कह्यो छे ? [उ०] हे गौतम ! आ जंबूद्वीप नामे द्वीप सर्व द्वीपो अने समुद्रोनी अभ्यं- लोकनो विस्तारतर छे, यावत् परिधि युक्त छे. ते काले-ते समये महर्धिक अने यावत् महासुखवाळा छ देवो जंबूद्वीपमां मेरुपर्वतने विषे मेरुपर्वतनी चूलिकाने चारे तरफ वींटाइने उभा रहे, अने नीचे मोटी चार दिकुमारीओ चार बलिपिंडने ग्रहण करीने जंबूद्वीपनी चारे दिशामां बहार मुख राखीने उभी रहे, पछी तेओ ते चारे बलिपिंडने एक साथे बाहेर फेंके, तोपण हे गौतम! तेमांनो एक एक देव ते चार बलिपिंडने पृथिवी उपर पड्या पहेलां शीघ्र ग्रहण करवा समर्थ छे. हे गौतम ! एवी गतिवाळा ते देवोमाथी एक देव उत्कृष्ट यावद् त्वरित देवगतिवडे पूर्व दिशा तरफ गयो, ए प्रमाणे एक दक्षिण दिशा तरफ गयो, ए प्रमाणे एक पश्चिम दिशामां, एक उत्तर दिशामां, एक ऊर्ध्व दिशामा अने एक देव अधोदिशामा गयो. हवे ते काले, ते समये हजार वर्षना आयुषवाळो एक बाळक उत्पन्न थयो, त्यार पछी ते बाळकना भातापिता मरण पाम्या, तोपण तेटला वखत सुधी पण ते गएला देवो लोकना अंतने प्राप्त करी शकता नथी. त्यार बाद ते बाळकनुं आयुप क्षीण थयु-पूरं थयु, तोपण ते देवो लोकान्तने प्राप्त करी शकता नथी. पछी ते बाळकना अस्थि अने मज्जा नाश पाम्या, तोपण ते देवो लोकना अंतने पामी शकता नथी, त्यार बाद सात पेढी सुधी तेना कुलवंश नष्ट थया, तोपण ते देवो लोकांतने प्राप्त करी शकता नथी. पछी ते बाळकनुं नामगोत्र पण नष्ट थयु तोपण ते देवो लोकना अंतने पामी शकता नथी. [प्र०] जो एम छे तो हे भगवन् ! ते देवोए ओळंगेलो मार्ग घणो छे के ओळंग्या विनानो मार्ग घणो छ ? [उ०] हे गौतम! ते देवो बडे ओळंगायेल-गमन करायेल-क्षेत्र वधारे छे, पण नहि ओळंगायेलं-नहि गमन करायेलं क्षेत्र वधारे नथी. गमन करायेला क्षेत्रथी नहि गमन करायेलु क्षेत्र असंख्यातमा भागे छे. अने नहि गमन करायेला क्षेत्रथी गमन करायेलं क्षेत्र असंख्यात गुण छे. हे गौतम ! लोक एटलो मोटो कह्यो छे.
२०. [प्र०] हे भगवन् ! अलोक केटलो मोटो कह्यो छे ? [उ.] हे गौतम! 'आ मनुष्यक्षेत्र लंबाइ अने पहोळाइमां पीस्ताळीश अलोकनो विस्तार
१८ * जुओ स्कंदकना अधिकारमा लोकना खरूपनु वर्णन. भग० सं० १ श० २ उ. १ पृ. २३५.. +चौर स्पर्शवाळा पुद्गलस्कन्धो तथा अरूपी द्रव्यमा अगुरुलघु पर्यायो होय छे, अने ते द्रव्यो अलोकमां नहि होवाथी त्यां अगुरुलघुपर्यायो नथी-टीका.
१९ 1 त्रण लाख, सोल हजार, बसो सत्त्यावीश योजन, श्रण कोश, एकसो अव्यावीश धनुष अने कंइक अधिक साडा तेर आंगळ-एटली जंबूद्वी. पनी परिधि छे-टीका.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org