________________
२६६
श्रीरायचन्द्र-जिनांगमसंग्रहे
शतक ६.-उद्देशक. २.
प्र.-बेइंदिया णं भंते ! आहारट्ठी ?
हे भगवन् ! बेइंद्रियवाळा जीवो आहारना अर्थी छे ? उ०-हंता, आहारही.
हा, तेओ आहारना अर्थी छे. प्र.-बेइंदियाणं भंते ! केवतिकालस्स आहारठे समुप्पजति ? हे भगवन् ! ए बेइंद्रियवाळा जीवोने केटलो केटलो वखत गया पछी
___ आहारनो अभिलाष थाय छे ? उ.-जहा नेरइयाण, नवरे-तत्थ ण जे से आभोगनिव्वत्तिते से णं -ए विषे तो जेम नैरयिकोने कह्यं तेम समजवान छे. विशेष ए के, ते असंखिजसमइए अंतोमुहुत्तिए वेमायाए आहारठे समुप्पज्जति. से से बे इंद्रियवाळाओनो जे आहार आभोगनिवर्तित छे तेनो अभिलाष तेओने जहा पुढविकाइयाणं जाव-आहच-नीससंति. नवरं-नियमा छदिसिं. असंख्यसमयवाळा अंतर्मुह विविध रीते थया करे छे. बाकी बधु पृथिवी
कायिकोनी पेठे समजवानुं छे यावत्-तेओ (बेइंद्रियो) आहत्य निश्वास ले छे. विशेष ए के, आ बेइंडियवाळा जीवो, छ ए दिशामांथी अणुओने
मेळवी शके छे. प्र०-बेइंदिया ण भंते! जे पोग्गले आहारत्ताते गिव्हंति, ते णं तेसिं हे भगवन् ! बे इंद्रयवाळा जीवो जे अणुओने आहाररूपे ले छे तेओनो पुग्गलाणं सियालसि कतिभागं आहारेंति ? कतिभागं आसाएंति ? केटलो भाग तेको खाय छे अने केटलो भाग तेओ चाखे छे ? उ.-एवं जहा नेरइयाण.
-ए संबंधमा जेम नैरयिको विषे कह्यं तेम बेइंद्रियो विषे पण सम
जवानुं छे. प्र०-बेइंदियाणं भंते ! जे पोग्गला आहारत्ताए गिण्ईति ते किं सब्वे । हे भगवन् ! बेइंद्रिय जीवो, जे अणुओने अहाररूपे मेळवे छे तो शं आहारेंति, णो सब्वे आहारेंति ?
ते बधांने तेओ खाइ जाय छे, के बधांने नथी खाइ जता? . उ.-गोयमा! बेइंदियाण दुविधे आहारे पणते, तं जहाः- हे गौतम | बेइंद्रियजीवोनो आहार बे प्रकारको जणावेलो छे. ते जेम लोमाहारे य, पक्खेवाहारे य. जे पोग्गले लोमाहारत्ताए गिण्हं ति, ते सब्वे के रोमाहार अने प्रक्षेपाहार-(रोमवडे लेवातो आहार ते रोमादार अने अपरिसे से आहारेंति, जे पोग्गले पक्खेवाहारत्ताए गेण्इं ति, तेसिं असंखेज- कोळिये कोळिये लेबातो आहार ते प्रक्षेपाहार ) जे अणुओने रोमाधाररूपे निशा अारति. अणेगाई चणं भागसहस्साई अफासाइजमाणाणं तेओ मेळवे छे ते वधाने तेओ खाइ जाय छे अने जे अणओ प्रक्षेपाहाररूपे अणासाइजमाणाणं विद्धंसमागति. xxx.
मेळवेला होय छे तेमांनो असंख्यभान सबाय छे अने घणा हजारो भाने
स्पर्शाया विना ज अने आखादाया विना ज नाश पामी जाय छे. प्र०-बेइंदियाणं भंते ! जे पोग्गला आहारत्ताते पुच्छा ?
हे भगवन् ! आहाररूपे लीधेला अणुओने ए बे इंद्रियो क्या क्या
प्रकारे परिणमावे छे? उ०-गोयमा ! जिभिंदियत्ताए, फासिंदियवेमायत्ताए तेसिं भुजो हे गौतम ! तेओ बे-इंद्रियो-खाधेला अणुओने जीभपणे अने अनेक रीते भनो परिणमंति. एवं जाव-चउरिदिया. नवर-णेगाईच गं भागसहस्साई स्पर्श द्रियपणे वारंवार परिणमावे छे. ए प्रमाणे यावत्-चार इंद्रियवाळा मणाघाइजमाणाई, अणा पाइजमाणाई, अफासाइजमाणाई विद्धंसमा- जीवो सुधी समजी लेवानुं छे. विशेष ए के, तेओना-चा दियवाळानामछति.xxx
खावामां आवतां अणुभेना घणा हजार भागो तुंघ,या विना, चखाया विना
अने स्पीया विना ज नाश पामी जाय छे. प्र.-तेइंदियाण मंते ! जे पोग्गला पुच्छा !
हे भगवन् । त्रण द्रियवाळा जीवो, जे अणुओने खावामा ले छे-तेनो
परिणाम केवो थाय छे ? जोयमा । तेण पोग्गला घाणिदिय-जिभिदिय---फासिदियवे. हे गौतम ! तेओने ए खाधेला पुद्गलो घ्राणद्रियपणे, जीभपणे अने मायत्ताए तेसिं भुजो भुज्जो परिणमंति.
___ अनेक रीते स्पर्श-इंद्रियपणे वारंवार परिणमे छे. -चउरिदियाण चक्खिंदिय-धाणिदिय-जिम्भिदिय-फासिंदियवेमायत्ताए -चार द्रियवाळाने ते खाधेला अणुओ आंखपणे, घ्राणपणे, जीभपणे तेसि भुज्जो भुज्जो परिणमंति. सेसं जहा तेइंदियोणं.
अने अनेक प्रकारे स्पर्श इंद्रियपणे वारंवार परिणमे छे-ए विषे बाकी बधुं
त्रण दियदाळा जीवोनी पेठे समजबुं. -पंचिंदियतिरिक्खजोणिया जहा तेइंदिया. नवर-तताणं जे से -जेम त्रण द्रियवाळा जीवो विषे कहुं छे तेम पंचेंद्रियतिर्यंचयो. आभोगनिवत्तिते से णं जहणणं आहुत्तस्स, उकोसेणं दुभत्तस्स निको विषे पण समजी लेवानुं छे. विशेष ए के, तेओनो जे आभोगनिवर्तित आहारट्टे संमुप्पउजति.
आहार होय छे, ए. अभिलाष तेओने ओछामा ओछु अंतर्मुहूर्त वीत्या पछी-थाय छे अने बधारेमां वधारे बे दिवस पछी थाय छे अर्थात् एक वार खाधा पछी ओछामा ओछु एक अंतर्मुहूर्त गया पछी अने वधारेमा
वधारे बे दिवस वीत्या पछी ए पंचेंद्रिय तिर्यचोने खावानी वृत्ति थाय छे. प्र.-पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं भंते! जे पोग्गला आहारताए. हे भगवन् ! जे अणुओने ए पंचेंद्रिय तिर्यचोए खाधां होय छे तेनो शों पुच्छा?
परिणाम थाय छ ? उ.-गोयमा ! सोतिदिय० x ( जाव) फासिदियवेमायत्ताए भुज्जो हे गौतम ! तेओने, ते अणुओ श्रोत्रपणे अने यावत् अनेक रीते स्पर्शभुज्जो परिणमंति.
इंद्रियपणे ( अर्थात् पांचे इंद्रियपणे ) वारंवार परिणमे छे. __ --मणूसा एवं चेव, नवर-आभोगनिवत्तिते जह• अंतोमुहुतस्स, -मनुष्यो विषे पण एज प्रमाणे जाणवू. विशेष ए के, तेओने, उको० अहमभत्तस्स आहार हे समुप्पजति.
(मनुष्योने ) आभोगनिवर्तित आहारनो अभिलाष ओछामा ओछु एक अंतर्मुहूर्त गया पछी अने वधारेमा बधारे प्रण दिवस पछी थाय छे अर्थात् एक वार जम्या पछी मनुष्योने ओछामा ओर्छ एक अंतर्मुहूर्त पछी अने वधारेमा वधारे त्रण दिवस पछी खावानी वृत्ति थाय छे."
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org.