________________
शतक १.-प्रश्नोत्थान.
भगवत्सुधर्मस्वामिप्रीत भगवतीसूत्र.
२७
कहेवो. तथा भगवंतनी पासे आवता असुरकुमारोनू, शेषभवनपतिओजें, ध्यंतरोनुं, ज्योतिकोनुं अने वैमानिकोनुं वर्णन करवं. असुरकुमारवगेरे
सभा. वस्तु ज्यां मळे तेवी दुकान ) रूप, परवादीनुं मर्दन करनारा, द्वादशांगने जाणनारा, समस्त गणिपिटकने धारण करनारा, सर्वाक्षरसन्निपाती, सर्वभाषाने जाणनारा, जिन नहीं पण जिन समान, जिननी पेठे साचुं कहेनारा, संयम अने तपवडे आत्माने भावता विहरे छे. ते काले, ते समये श्रमण भगवंत महावीरना अंतेवासि घणा अनगारभगवंतो, ईर्यासमिति ( चालवामां सावधानता) वाळा छे, भाषासमिति (निर्दोष बोलवामा सावधानता ) वाळा छे, एषणासमिति (शुद्ध आहार लेवामां सावधानता) वाला छे, आदानभांडमात्रनिक्षेपणासमिति (पात्रादिनुं ग्रहण करयुं वा मूकg, तेमां सावधानता) वाळा, उच्चार-विष्ठा, प्रस्रवण-मूत्र, खेल-श्लेष्मा, सिंघाण-नासिकानो मल, जल्ल-शरीरनो मल तेने परिष्ठापवामां सावधानतावाळा, गुप्तमनवाळा, गुप्तवचनवाळा, गुप्तकायवाळा; गुप्त, गुप्तइन्द्रियोवाळा,गुप्तब्रह्मचर्यवाळा, ममत्वरहित, परिग्रहरहित, जेओए ग्रंथो-परिग्रहो-अने शोको छेद्या छे; जेओ मुक्ततोय कास्यपात्रनी पेठे निरुपलेप छे; शंखनी पेठे निरंजन छे, जीव पेठे अस्खलित गतिवाळा छे; उत्तम कनक पेठे जातरूप-सुन्दर-छे दर्पणफलक पेठे प्रकटभाववाळा छे,कूर्म-काचवापेठे गुप्तइन्द्रियवाला छे; कमळपत्र पेठे निर्लेप छे; गगन पेठे निरालंबन छे, पवन पेठे अप्रतिबंध ठे, चंद्र पेठे शीतलेश्यावाला छे, सूर्य पेठे तेजस्वी छे, समुद्र पेठे गभीर छे, पक्षीनी पेठे सर्वथी विप्रमुक्त छे, मेरु पेठे निष्प्रकंप छे, शरदऋतुना पाणि पेठे शुद्ध हृदयवाळा छे; वराहना शृङ्ग पेठे एकाकी छे, भारंड पक्षीनी पेठे अप्रमत्त छे, हाथी पेठे शौंडीर्यवाळा छे, बलदनी पेठे बलवाळा छे, सिंह पेठे दुर्घष छे, पृथ्वीनी पेठे सर्वप्रकारना स्पर्श ने सहवावाळा छे, घृतादिथी सुसिक्त अग्निनी पेठे तेजधी ज्वलता-दीपता-ते निर्ग्रन्थ भगवंतोने क्यांय पण प्रतिबंध नथी (एवा ए निग्रन्थ भगवंतो विचरे छे.)-(औ० क. आ. पृ०७२-९७.)
१. औपपातिकसूत्र (क०आ०पृ०१४१-१५६)मा असुरादिक वर्णक आ प्रमाणे छ:-"असुरकुमारवर्णकः-ते काले, ते समये श्रमण भगवंत महावीरनी पासे, घणा असुरकुमार देवो प्रादुर्भूत थया. जेओ काळामहानील (मणि) समान अने नील गळी, गवल अने अतसिना पुष्प जेवा प्रकाशवाळा हता; जेओना नयनोपातळां, निर्मळ, ईषसिक्त अने राता तांवा जेवा हता; नासिका गरुड जेवी दीर्घ ऋजु अने तुंग हती; तेओना ओष्टो उपचित शिलप्रवाल अने विवफलसमान ( लाल ) हता, तेओनी दांतनी श्रेणी श्वेत चंद्र, सर्व निर्मल अने विमल शंख, गोक्षीर, फीण, जलबिंदु अने मृणालिका जेवी धोळी हती; तेओनी जिह्वा अने. ताळवू अग्निथी धमेल शुद्ध तप्त सुवर्ण जेवू लाल हतु, तेओना केशो अंजन, धन (मेघ) समान काळा, रुचक रत्नसमान रमणीय अने स्निग्ध हता. तेओए डावीतरफ एक कुण्डल पहेर्यु हतुं; तेओनां गात्रो आईचंदनथी अनुलिप्त हता, तेओए सिलिंध पुष्पना ईषत् प्रकाशतुल्य अर्थात् ईषद्धवळ, सूक्ष्म, असंक्लिष्ट अने प्रवर वस्त्रो पहेर्या हता; तेओ प्रथमवय समतिकमी, द्वितीय वयने नहीं पामी वर्तमान भद्र यौवनमा तल-आभरण विशेष, मुंगक (बाहुना आभरण ) तुडिक-बहेरखां, प्रवरभूषण अने निर्मल मणिरत्नमंडित भुजवाळा हता, तेओना हस्तायो दश मुद्रिकाथी मंडित हता, तेओ मुकुटचिह्नवाळा हता. तेओ सुरूप, महर्धिक, महाद्युति, महाबल, महायश, महासौख्य, महानुभाव अने हारविराजित वक्षस्थळवाळा हता; तेओना भुजो, कटक अने तुडिकथी स्तब्ध हता, तेओनुं गंडतल अंगद अने कुंडलथी मृष्ट हा; तेओए कल्याणकृत प्रवर वस्त्र पहेयाँ हता, तेओए विचित्र वस्त्राभरण धार्या हता; विचित्रमाला मुकुल मुकुट पहेर्या हता, कल्याणकर प्रवर माल्यर्नु अनुलेपन कर्यु हतुं; तेओ भाखर शरीरवाळा हता, तेओए प्रलंब-झुमणा अने प्रलंबमान वनमालाओ पहेरी हती; तेओ दिव्य वर्णे, दिव्य गंधे, दिव्य रूपे, दिव्य स्पर्श, दिव्य संघयणे, दिव्य संस्थानवडे, दिव्य ऋद्धिए, दिव्य द्युतिए, दिव्य प्रभाए, दिव्य छायाए, दिव्य अर्चिवडे, दिव्य तेजवडे दिव्य लेश्यावडे, दशे दिशाओने उद्योतता, प्रभासता श्रमण भगवंत महावीरनी पासे आवी आवीने रक्त थया सता श्रमण भगवंत महावीरने त्रणवार प्रदक्षिणा करी बांदे छे, नमे छे, अने बहुपासे नहीं अने बहुदूर नहीं एम रही शुश्रूषा करता, नमता. विनयवडे अभिमुख थई अंजलिपुट जोडी पर्युपासे छे."
२. भवनवासिवर्णकः-"ते काले, ते समये श्रमण भगवंत महावीरनी पासे घणा असुरेन्द्र सिवायना भवनवासी देवो प्रादुर्भूत थया. तेओ नागकुमार, सुवर्णकुमार, विद्युत्कुमार, अग्निकुमार, द्वीपकुमार, उदधिकुमार, दिक्कुमार, पवनकुमार अने स्तनितकुमार हता; तेओनां मुकुटमां नागफणानु, गरुडनु, वजनुं अने पूर्ण कलशनु चिन्ह हतुं, सिंह, घोडामुं, गजनुं, मगरनु चिन्ह हतुं, उत्तम मुकुटमा नियुक्त शरावसंपुटर्नु चिन्ह हतुं, अने तेओ सुरूपो, महर्धिको ( बाकीना विशेषणो असुरकुमारनी पेठे जाणवा) ते प्रमाणे श्रमण भगवंत महावीरनी पर्युपासना करता हता."
३. व्यंतरवर्णकः-"ते काले, ते समये श्रमण भगवंत महावीरनी पासे घणा वाणव्यंतर देवो प्रादुर्भूत थया. तेओ पिशाचो, भूतो, यक्षो, राक्षसो, किनरो, किंपुरुषो, भुजगपतिओ, महाकाय गंधर्व निकायगणो निपुणगांधर्वगीतमा रतिवाळा हता. अणपन्नी, पणपनी ईसीवादी, भूतवादी, कंदी, महाकंदी, कुहंड अने पतंग देवो हता. तेओने चंचल चपल विचित्रक्रीडा अने हास प्रिय हता, गंभीर हसवामां, बोलवामां, प्रियगीत, अने नाट्यमां, तेओने प्रीति हती, तेओए वनमाळाना आपीड-शेखर-छोगां-वाळां मुकुटो, खच्छंद विकुर्वेला आभरणो अने सुंदर विभूषणो पहेयाँ हता. तेओनां वक्षस्थळो सर्वऋतुना सुरभि कुसुमोथी, अने सुरचित प्रलंबोथी शोभता, कांत, विकसता अने विचित्र वनमाळाओथी रचित हता. तेओर्नु गमन इच्छापूर्वक हतुं. तेओ कामरूपधारी हता, नानाविध वर्णवाळां, रागवाळां, विचित्र, दीपतां वस्त्रो तेओए पहेयाँ हता; तेओए, विविध देशजन्य वस्त्रोथी पोतानो वेष प्रह्यो हतो, तेओ कंदर्प अने कलहक्रीडामा प्रमुदित हता. हास, बोल बहुल हता, अनेक प्रकारनां मणिरत्नोनां विविध नियुक्त चिह्नवाळां हता अने तेओ सुरूप, महर्धिक (यावत्-अवशिष्ट पूर्ववत् समजवू ) श्रमण भगवंत महावीरने पर्युपासे छे."
४. ज्योतिष्कवर्णकः-"ते काले, ते समये श्रमण भगवंत महावीरनी पासे घणा ज्योतिष्क देव प्रादुर्भूत थया. तेओ वृहस्पति, चंद्र, सूर्य, शुक्र, शनैश्चर, राहु, धूमकेतु, बुध अने अंगारक-मंगळ हता. तेओनो वर्ण तप्त तपनीय (सुवर्ण) समान हतो. जे ग्रहो ज्योतिष्कचारे गतिए चरे छे तेओ, अहावीश प्रकारना नक्षत्र देवो अने नाना संस्थान संस्थित पंचवर्णवाळा ताराओ; एओ स्थितलेश्या-प्रकाशवाळा, चारि-चालता, अविश्राम मंडल गतिवाळा, अने प्रत्येक नामांकित प्रकटचिहयुत मुकुटवाळा हता. ए बधा महर्धिवाळा देवो ( यावत् ) श्रमण भगवंत महावीरने पर्युपासे छे."
५. वैमानिकवर्णकः-"ते काले, ते समये श्रमण भगवंत महावीरनी पासे घणा वैमानिक देवो प्रादुर्भूत थया. तेओ. सौधर्म, ईशान, सनत्कुमार, माहेंद्र, ब्रह्म, लांतक, महाशुक्र, सहस्रार, आनत, प्राणत, आरण अने अच्युतपतिओ हता. ते प्रष्ट देवोने जिनदर्शनार्थ उत्सुकता-उतावळ-धी आववा माटे हर्ष उत्पन्न थयो हतो, तेओ पालक, पुष्पक, सौमनस्य, श्रीवत्स, नंदावर्त, कामगम, प्रीतिगम, मनोगम, विमल अने सर्वतोभद्र ए प्रशस्त नामवाळा विमानोवडे भगवंतने वांदवा उतर्या हता. तेओना मुकुटो मृग, महिष, वराह, बोकडो, डेडको, घोडो, गजपति, सर्प, खनि अने वृषभनां चिहथी अंकित विशाळ अने प्रकट हता. तेओना उत्तम मुकुटमा पोचां शिखरो हता. तेओनां मुखो कुंडलथी उयोतित हतां, तेओनां मस्तको मुकुटोथी दीप्त हता. तेओ राती कांतिवाळा, शुभ वर्ण, गंध, स्पर्शवाळा, उत्तम विकुर्वणा करनारा, विविध वस्त्र, गंध अने माल्यने धारण करनारा, मोटी ऋद्धिवाळा, मोटी द्युतिवाळा यावत् प्रांजलिपुट जोडीने (श्रमण भगवंत महावीरने ) पर्युपासे छे.-अनु.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org