________________
श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक १.-प्रश्नोत्थानः २. अथ कथमिदमवसीयते यदुत सुधर्मस्वामी जम्बूस्वामिनमभिसंबन्धग्रन्थमुक्तवान् ? इति. उच्यते-सुधर्मस्वामिवाचनाया एवानुवृत्तत्वात, आह च:-"तित्थं च सुहम्माओ निरवचा गणहरा सेसा" सुधर्मस्वामिनश्च जम्बूस्वाम्येव प्रधानः शिष्यः, अतस्तमाश्रित्येयं वाचना प्रवृत्तेति.
मतदत्ता, सेणा, वेणा अने रेणा ए सात पुत्रीओ हती. पंडित वररुचिना कपटथी ज्यारे शकटालमंत्रिवें अवसान थयुं त्यारे नंदवडे देवामां आवेली अमात्यमद्राने स्थूलभद्रे न इच्छी; ते स्थूलभद्रे वैराग्यथी संभूतयतिपासे प्रव्रज्या लिधी. प्रव्रज्या लीधा पूर्वे ते स्थूलभद्र कोशा नामनी वेश्याने त्यां बार वरस रह्या हता; तो पण तेवडे ते अक्षोभ्य थया. स्थूलभद्रखामिए शिक्षा प्रति योगो संग्रह्या हता.-आवश्यकनियुक्तिनी अवचूर्णि.
३. आ समये 'विशाला' नामनी नगरी घणी ज प्रसिद्ध हती. ते नगरीनो राजा 'चेटक' पण सुप्रसिद्ध ज हतो. राजा चेटकने सात पुत्रीओ हती. ते साते उत्तमोत्तम लक्षणोथी विभूषित अने जिनेश्वर भगवाने कहेल तत्त्वोमां निपुण हती. तेम ज धर्ममां पण पूर्णश्रद्धा राखती हती. ते कन्याओने दरेक प्रकारनी शिक्षा मळेली हती. आ सात कन्याओमां पहेली पांचनां नाम आ प्रमाणे हताः-१ प्रभावती, २ शिवा, ३ मृगावती ४ ज्येष्ठा अने पद्मावती. आ सिवाय बे सौथी न्हानी कन्याओ हती. जेओनुं नाम 'सुज्येष्ठा' अने चिल्लणा हतु;" इत्यादि.-शाणीसुलसा, प्र.६, पा. २८.
१. "समणस्स णं भगवओ महावीरस्स कासवगुत्तस्स अजसुहम्मे थेरे अंतेवासी अग्गिवेसायणगुत्ते"-अष्टमक्षणे कल्पसूत्रमूले. “श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य काश्यपगोत्रस्य आर्यसुधर्मा स्थविरः शिष्योऽग्निवैश्यायनगोत्रः श्रीवीरपट्टे श्रीसुधर्मखामी पञ्चमो गणधरः, तत्स्वरूपं चेदम्:-कुल्लागसनिवेशे धम्मिलविप्रस्य भार्या भद्दिला. तयोः सुतश्चतुर्दश विद्यापात्रं पञ्चाशद्वर्षान्ते प्रवजितः, त्रिंशद्वर्षाणि वीरसेवा, वीरनिर्वाणाद् द्वादशवर्षान्ते-जन्मतो द्विनवतिवर्षान्ते च केवलम्. ततोऽष्टौ वर्षाणि केवलित्वं परिपाल्य शतवर्षायुर्जम्बूखामिनं खपदे संस्थाप्य शिवं गतः."-अष्टमक्षणे कल्पसूत्रटीकायाम्.
२. “थेरस्स णं अजसुहम्मस्स अग्गिवेसायणगुत्तस्स अजजंबुनामे थेरे अंतेवासी कासवगुत्ते."-अष्टमक्षणे कल्पसूत्रमूले. “स्थविरस्य आर्यसुधर्मणोऽग्निवैश्यायनगोत्रस्य आर्यजम्बूनामा स्थविरः शिष्यः काश्यपगोत्रः, श्रीजम्बूखामिखरूपं चेदम्:-राजगृहे ऋषभ-धारिण्योः पुत्रः पञ्चमखर्गाश्युतो जम्बूनामा श्रीसुधर्मखामिसमीपे धर्मश्रवणपुरस्सर प्रतिपन्नशील-सम्यक्त्वोऽपि पित्रोदृढाग्रहवशादष्टौ कन्याः परिणीतः, पर तासां सस्नेहाभिर्वाग्भिर्न व्यामोहितः, यतः-सम्यक्त्व-शीलतुम्बाभ्यां भवाब्धिस्तीर्यते सुखम्, ते दधानो मुनिजम्बूः स्त्रीनदीषु कथं ब्रुडेत् ?. ततो रात्रौ ताः प्रतिबोधयंश्चौर्यार्थमागतं चतुःशतनवनवतिचौरपरिकरितं प्रभवमपि प्राबोधयत. ततः प्रातः पञ्चशतचौर-प्रियाष्टक-तजनक-जननी-खजनक-जननीभिः सह स्वयं पञ्चशतसप्तविंशतितमो नवनवतिकनककोटीः परित्यज्य प्रवजितः, क्रमात् केवली भूत्वा षोडश वर्षाणि गृहस्थत्वे, विंशतिदछाद्मस्थ्ये, चतुश्चत्वारिंशत् केवलित्वेअशीतिवर्षाणि सर्वायुः परिपाल्य श्रीप्रभवं खपदे संस्थाप्य सिद्धिं गतः.अत्र कविः-जम्बूसमस्तलारक्षो न भूतो न भविष्यति, शिवाध्ववाहकान् साधून् चौरानपि चकार यः. प्रभवोऽपि प्रभुजीयाचौर्येण हरता धनम् , लेभेऽनाचौर्यहरं रत्नत्रितयमद्भुतम् . तत्र, बारसवासेहिं गोअमु सिद्धो वीराओ वीसहि सुहम्मो, चउसहिए जंबू वुच्छिन्ना तत्थ दस ठाणा. "मण-परमोहि-पुलाए आहारग-खवग-उवसम-कप्पो, संजमतिअ-केवलि-सिज्झणा य जम्बुम्मि वुच्छिण्णा."-विशेषावश्यकसूत्र, गाथा २५७३. 'मण'त्ति मनःपर्यायज्ञानम्. 'परमोहित्ति परमावधियस्मिनुत्पन्नेऽन्तर्मुहूर्तान्तः केवलोत्पत्तिः. 'पुलाए'त्ति -पुलाकलब्धिर्यया चक्रवर्तिसैन्यमपि चूर्णीकर्तुं प्रभुः स्यात्. 'आहारगत्ति आहारकशरीरलब्धिः. 'खवग'त्ति क्षपकथेणिः. 'उवसम'त्ति उपशमश्रेणिः, 'कप्पत्ति जिनकल्पः. 'संजमतिअति संयमत्रिकम्-परिहारविशुद्धिक-सूक्ष्मसंपराय-यथाख्यातचारित्रलक्षणम्. अत्राऽपि कविः-लोकोत्तरं हि सौभाग्यं जम्बूखामिमहामुनेः, अद्याऽपि यं पतिं प्राप्य शिवश्री न्यमिच्छति.-अष्टमक्षणे कल्पसूत्रटीकायाम्. ३. प्र.छायाः-तीर्थ च सुधर्मणो निरपल्या गणधराः शेषाः. इयं च-आवश्यकनियुक्ती गणधरप्रकरणे.
१. भगवता भद्रबाहुखामिना निजावश्यकनियुक्ती गणधरवृत्तमेवं निर्दिष्टम्:-तं दिव्वदेवघोसं सोऊणं माहेणा तहिं तुट्ठा, अहो ! जन्निएण जलु देवा किर आगया इहयं.१ इक्कारस वि गणहरा सब्वे उन्नयविसालकुलवंसा, पावाए मज्झिमाइ समोसढा जन्नवाडम्मि. २ पढमित्थ इन्दभूई बीए पुण होइ अग्गिभूइ ति, तइए य वाउभूई तओ विअत्ते सुहम्मे य.३ मंडिय मोरियपुत्ते अकंपिए चेव अयलभाया य, मेअज्जे अपभासे गणहरा हंति बीरस्स.४ जं कारण निक्खमणं बुच्छं एएसि आणुपुवीए, तित्थं च सुहम्माओ निरवचा गणहरा सेसा. ५ जीवे कम्मे तज्जीव भूम तारिस य बंधमुक्खे य. देवा नेरइया वा पुग्ने परलोयनिव्वाणे. ६ पंचण्डं पंचसया अद्भुट्ठसया य हुंति दुण्ह गणा, दुण्हं तु जुयलआणं तिसओ तिसओ हवा गच्छो.. सोऊण कीरमाणिं महिमं देवेहिं जिणवरिन्दस्स, अह एइ अहम्माणी अमरिसओ इन्दभूइत्ति. ८ मूतूणं ममं लोगो किं धावद एस तस्स . पामूले, अन्नो वि जाणइ मए ठिअम्मि कत्तुचियं एवं ?.९ वचिज वमुक्खजणो देवा कह णेण विम्हयं नीया ?, वंदंति संधुणंति य जेणे सव्वन्नयुद्धीए. १० महदा जारिसओ चिय सो नाणी तारिसा सुरा ते वि, अणुसरिसो संजोगो गामनडाणं व मुक्खाणं. ११ काउं हयप्पयावं पुरओ देवाण दाणवाणं च, नासेहं नीसेसं खणेण सम्वनुवायं से. १२ इअ बुत्तूर्ण पत्तो दटुं तेलुकपरिवुडं वीर, चउतीसाइसयनिह ससंकिओ चिट्ठिओ पुरओ. १३ आभट्ठो य जिणेणं जाइ-जरा-मरणविप्पमुकेणं, नामेण य गुत्तेण सव्वनु-सव्वदरिसिणा. १४ हे इंदभूइ ! गोयम ! सागयमुत्ते जिणेण चिंतेइ, नाम पि मे बियाणइ अहवा को मं न याणेइ ?. १५ जइ वा हिययगयं मे संसयं मनिज अब छिंदिज्जा, ता हुज विम्हओ मे इय चितंतो पुणो भणिओ. १६
इन्द्रभूतिः--किं मन्ने अत्थि जीवो उयाहु नत्यित्ति संसओ तुझं, वेयपयाण य अत्थं न याणासि तेसिमो अत्थो. १७ अग्निभूतिः-किं मन्ने अस्थि कम्मं उयाहु नरिथ त्ति संसयो तुझं, वेयपयाण य अत्थं न याणासि तेसिमो अत्थो. २५ वायुभूतिः-तज्जीवतस्सरीरं संसओ न वि य पुच्छसे किंचि, वेयपयाण य अत्थं न याणासि तेसिमो अत्थो, ३१ व्यक्तः-कि मन्ने पंच भूया अस्थि नत्थि त्ति संसओ तुझं, वेयपयाण य अत्थं याणासि तेसिमो अत्थो. ३५ सुधर्माः-किं मन्ने जारिसो इह भवम्मि सो तारिसो परभवे वि, वेयपयाण य अत्थं न याणासि तेसिमो अत्थो. ३९ मण्डितः-किं मन्ने बंध-मोक्खा संति न संति त्ति संसओ तुज्झं, वेयपयाण अत्थं न याणासि तेसिमो अत्थो, ४३ मौर्यपुत्रः-कि मन्ने अस्थि देवा उयाहु नत्थि त्ति संसओ तुझं, वेयपयाण य अर्थ न याणासि तेसिमो अत्थो. ४७ अकम्पितः-किं मने नेरइया अस्थि नत्थि त्ति संसओ तुज्झं, वेयपयाण य अत्थं न याणासि तेसिमो अत्यो. ५१ अचलभ्राता:-किं मन्ने पुण्ण-पावा अत्थि नस्थित्ति संसओ तुझं, वेयपयाण य अत्थं न याणासि तेसिमो अत्थो. ५५ मेतार्य:-किं मन्ने परलोओ अत्थि नस्थित्ति संसओ तुझं, वेयपयाण य अत्थं न याणासि तेसिमो अस्थी. ५९ प्रभासः-किं मन्ने निब्वाणं अत्थि नत्थि त्ति संसओ तुझं, वेयपयाण य अत्थं न याणासि वेसिमो अत्यो. ६३
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org.