Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01

SR No.: 004640
Original Sutra Author: N/A
Author: Bechardas Doshi
Publisher: Dadar Aradhana Bhavan Jain Poshadhshala Trust
Total Pages: 372
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size: 15 MB

Page 182

१६२
श्रीरायचन्द्र-जिनागमसंग्रहे
शतक १.-उद्देशक ६.
१९९. उ०—जाव-छदिसिं ओभासेति. एवं उज्जोवेइ, तवेइ, १९९. उ०-हे गौतम! ते क्षेत्र सूर्यथी स्पर्शाएलं होय छे पभासेइ, जाव-नियमा छद्दिसिं.
अने यावत्-ते क्षेत्रने छ ए दिशामा प्रकाशित करे छे, उयोतित करे छ, तपावे छे तथा खूब तपावे छे. यावत्-चोक्स छ ए दि
शाओमां (खूब तपावे छे.) २००. प्र०–से गुणं भंते! सव्वं ति सव्वावं-ति फुसमाण- २००. प्र०-हे भगवन् ! स्पर्श करवाना काळसमये सर्वापकालसमयंसि जावतियं खेत्तं फुसइ तावतियं 'फुसमाणे पुढे 'त्ति व- सूर्यनी साथे संबंधवाळा---जेटला क्षेत्रने सर्व दिशाओमां सूर्य स्पर्श त्तव्वं सिया ?
छे तेटलं ते स्पर्शातुं क्षेत्र 'स्पर्शाएलं' एम कहेवाय? २००. उ०-हंता, गोयमा ! सव्वं ति जाव-वत्तव्वं सिया. २००. उ०-हे गौतम ! हा, सर्व यावत्-एम कहेवाय. २०१. प्र०-तं भंते ! किं पुढे फुसइ, अपुढे फुसइ ? २०१. प्र०—हे भगवन् ! स्पर्शाएल क्षेत्रने स्पर्श छ ? के
स्पर्शाया विनाना क्षेत्रने स्पर्श छे ? २०१. उ०—जाव-नियमा छद्दिसिं. .
२०१. उ०—हे गौतम ? स्पर्शाएल. क्षेत्रने स्पर्शे छे. यावत्चोकस छ ए दिशामां स्पर्शे छे.
१. अथ षष्ठो व्याख्यायते, तस्य चाऽयं संबन्धः-अनन्तरोद्देशके अन्तिमसूत्रेषु 'असंखेज्जेसु णं भंते ! जाव-जोतिसिय-वेमाणियावासेसु' तथा 'संखेज्जेसु णं भंते ! वेमाणियावाससयसहस्सेसु' इत्येतद् अधीतम् , तेषु च ज्योतिष्कविमानावासाः प्रत्यक्षा एव, इति तद्गतदर्शनं प्रतीत्य, तथा 'जावंते' इति यदुक्तमादिगाथायाम् , तच्च दर्शयितुमाहः-'जावइयाओ' इत्यादि. यत्परिमाणात् , 'उवासंतराओ'त्ति अवकाशान्तरात्-आकाशविशेषात् , अवकाशरूपान्तरालाद् वा-यावत्यवकाशान्तरे स्थित इत्यर्थः. 'उदयंते' त्ति उदयन् उद्गच्छन् , "चक्खुप्फास' ति चक्षुषो दृष्टेः स्पर्श इव स्पर्शः, नतु स्पर्श एव, चक्षुषः अप्राप्तकारित्वात् , इति चक्षुःस्पर्शस्तम्. 'हव्वं' ति शीघ्रम् , स च सर्वाऽभ्यन्तरमण्डले सप्तचत्वारिंशद्योजनानां सहस्रेषु द्वयोः शतयोस्त्रिषष्टौ च साधिकायां वर्तमान उदये दृश्यते, अस्तसमयेऽप्येवम् , एवं प्रतिमण्डलं दर्शने विशेषोऽस्ति, स च स्थानान्तरादवसेयः. 'सव्वओ समंत' त्ति सर्वतः सर्वासु दिक्षु, समन्ताद् विदिक्षु, एकार्थों च एतौ. 'ओभासेइ' इत्यादि. अवभासयति-ईषत् प्रकाशयति, यथा स्थूलतरमेव वस्तु दृश्यते. उद्द्योतयति भृशं प्रकाशयति, यथा स्थूलमेव दृश्यते. तपति अपनीतशीतं करोति, यथा वा सूक्ष्मं पिपीलिकादि दृश्यते तथा करोति. प्रभासयति अतितापयोगाद् विशेषतोऽपनीतशीतं विधत्ते, यथा वा सूक्ष्मतरं वस्तु दृश्यते तथा करोति इति.
१. हवे छट्ठा उद्देशक विवेचन थाय छे. अने तेनो संबंध आ प्रमाणे छः-आगळना उद्देशकमां छलां सूत्रोमां 'असंखेजेसु णं भंते! जावजोइसिअ-वेमाणिआवासेसु' तथा 'संखेजेसु णं भंते! वेमाणिआवाससयसहस्सेसु' ए बात कही छे अर्थात् ते सूत्रोमां नजरो नजर जणाता ज ज्योतिष्कना विमानावासो कडा छे. एथी तेनी अंदरना देखावने आश्रीने, तथा जे ['जावते'] ए पद आदि गाथामां कयुं छे. तेने दर्शाववा कहे छः['जावइआओ' इत्यादि.] जेटला [ 'उवासंतराओ'त्ति] अवकाशांतरथी-कोइ जातना आकाशथी-के (अवकाश-खाली भाग) रूप अंतरालथीअर्थात् जेटला अवकाशने अंतरे सूर्य रहेलो छे. [ 'उदयते'त्ति] उदय पामतो-उगतो सूर्य ['चक्खुप्फासं'ति] चक्षुःस्पर्श-नजरे ['हव्वं'ति] शीघ्र आवे छे. अहीं 'चक्षुःस्पर्श' शब्दनो अर्थ आ प्रमाणे छे:-चक्षुः नजर अने स्पर्श अडकवू. जो के, 'स्पर्श' शब्दनो अर्थ 'अडकवू'.थाय छे तो पण अहीं तेनो अर्थ 'अडकवा जेवु' करवो. कारण के, नजरे जोवाता कोइ पण पदार्थनुं ज्यारे नेत्रद्वारा निरीक्षण थाय छे त्यारे आंख
अने पदार्थनो स्पर्श थतो नथी. कारण के, आंख अप्राप्तकारी छे. अर्थात् 'चक्षुःस्पर्श' एटले 'आंखने अडकवा जेवू.' हवे ते सूर्य उगता अने आथ- सौथी अंदरना मांडलामा काइक वधारे ४७,२,६३ योजन जेटले वर्ततो उदयावस्थामा देखाय छे अने आथमवानी अवस्थामां पण ए ज मता सूर्यन रीते देखाय छे. तथा ए प्रमाणे दरेक मांडले जोवामा विशेष छे अने ते. विशेष बीजा ग्रंथथी जाणवानो छे. ['सव्वओ समंत' ति] दूरपणु 'सर्वतः' एटले बधी दिशाओमां अने 'समंतात्' एटले बधा खूणाओमां. [ओभासेइ' इत्यादि.] थोडं प्रकाशे छे-जे प्रकाशने लीधे मोटामां
मोटी ज वस्तु देखाय छे. खूब प्रकाश छे-उद्द्योत करे छे, जेथी मोटी वस्तु ज देखाय छे. तपे छे-ठंडकने दूर करे छे, अथवा ए ताप एवो छे के जेथी नानी कीडी वगेरे पण देखाय छे. खूब तपे छे-घणो ताप थतो होवाथी ठंडकने वधारे दूर करे छे. अथवा ए ताप एवो छे के जेथी नानामां नानी वस्तु देवाय छे.
२. एतत् क्षेत्रमेवाऽऽश्रित्याहः-'तं भंते !' इत्यादि. यत् क्षेत्रमवभासयति, उद्द्योतयति, तपति, प्रभासयति च तत् क्षेत्रं किं भदन्त! स्पृष्टमवभासयति ! अस्पृष्टमवभासयति ? इह यावत्-करणादिदं दृश्यम्-"गोर्यमा! पुढे ओभासेइ, नो अपुढे. तं भंते ! ओगाढं ओभासेइ,
१. मूलच्छायाः-यावत्-षड्दिशमवभासयति. एवमुद्द्योतयति, तपति, प्रभासयति, यावत्-नियमात् षड्दिशम्. तद् नूनं भगवन् ! सर्वत इति सर्वापमिति स्पृश्यमानकालसमये यावंतकं क्षेत्रं स्पृशति तावत्कं स्पृश्यमानं स्पृष्टमिति वक्तव्यं स्यात् ! हन्त, गौतम! सर्वत इति यावत्-वक्तव्य स्यात्. तद् भगवन् ! किं स्पृष्टं स्पृशति, अस्पृष्टं स्पृशति? यावत्-नियमात् षड्दिशम्. २. ५९ पृष्टाद् नारकाहारप्रकरणं पश्यन्तुः-अनु०
१. जूओ पृ-८ मुंः-अनु० २. आ बन्ने शब्दो एक अर्थवाला छे:-श्रीअभय.