Page Text
________________
સમ્યગ્દષ્ટિ અને મિથ્યાદષ્ટિ
[ ૯૯
તે તેનાથી દોરવાતું જીવન ખાડખાંપણવાળુ જ હાવાનુ, તેથી એ વિચારવુ પ્રાપ્ત થાય છે કે સાચી દષ્ટિ એટલે શું અને ખાટી દૃષ્ટિ એટલે શું? આ વિચારીએ તે પહેલાં જાણી લેવુ જરૂરી છે કે આપણે નાની ઉંમરથી કેવી રીતે શબ્દોના અર્થી પકડીએ છીએ અને વ્યવહારમાં પડ્યા પછી અનુભવની વૃદ્ધિ સાથે એ અર્થોમાં કેવી રીતે સુધારા કે પુરવણી કરતા જઈ એ છીએ.
બાળક છેક નાનુ હોય ત્યારે એ ચિત્ર દ્વારા ચકલા, ઘોડા, હાથી અને મેટર જેવા શબ્દોના અર્થ ગ્રહણુ કરે છે. અમુક અમુક પ્રકારને આકાર અને રંગ ધરાવનાર વસ્તુ તે બાળકને મન તે વખતે ચકલા, ધાડા કે હાથી છે. પણ એ બાળક જેમ જેમ માટુ' થાય અને જીવનવ્યવહારમાં પડે તેમ તેમ પ્રથમ ગ્રહણ કરેલ અમાં તેને ફેરફાર અને સુધારાવધારા કરવા પડે છે. ઝાડ ઉપર બેઠેલ અને આકાશમાં ઊડતાં ચકલાં એ માત્ર ચિત્રગત ચકલાં નથી. આકૃતિ અને રંગની સમાનતા હાય તાય ઊડતાં અને ચિત્રગત ચકલાં વચ્ચે મહદ્ અંતર છે. આ અંતર જણાતાં જ ઉંમરલાયક બાળક પ્રથમના અથ છોડી નવા અ પકડે છે અને પછી કહે છે કે અમુક આકૃતિ અને અમુક રંગવાળું ચકલું પણ આપમેળે ખેસેઊઠે છે, ચણે છે, ઊડે છે અને ચી' ચી' અવાજ પણ કરે છે. ચિત્રગત ઘેાડા અને ચાલતા-દોડતા તેમ જ ધાસ ખાતા ઘેાડા વચ્ચે કેટલુક સામ્ય હોવા છતાં પણ મહદ્ અંતર હોય છે. ઉંમરલાયક થયેલ વ્યક્તિ થોડા ઉપર બેસે, તેને દેડાવે અને તેની સજીવ અનેક ચર્ચા જુએ ત્યારે તે ચિત્ર ઉપર ગ્રહણ કરેલ ધાડાના અને વિસ્તારી તેના નવા અથ ગ્રહણ કરે છે. હાથી શબ્દના અર્થની ખાખતમાં પણ એમ જ છે. સડક ઉપર મેટરા દોડતી હાય ને રસ્તા ઓળંગવા હોય ત્યારે ચિત્ર દ્વારા ગ્રહણ કરેલ મેટર રાખ્તતા અર્થ જ ધ્યાનમાં રહે તો એ માણસ અવશ્ય ચગદાઈ જાય. અને ચિત્ર દ્વારા ગ્રહણ કરેલ હાથીના અ મનમાં રહે તે તે માણસ કદી હાથી ઉપર બેસવાનું સુખ માણી ન શકે કે તેના પગ તળે ચગદાવાના ભય જ ન રહે. જેમ જેમ વ્યવહારનુ ક્ષેત્ર વિસ્તરતું જાય અને નવા અનુભવે થતા જાય તેમ તેમ આપણે નાની ઉમરથી એકત્ર કરેલ ભાષાભડાળના અર્થામાં હંમેશાં વિકાસ અને સુધારા કરતા જ રહીએ છીએ, એટલે કે આપણી દૃષ્ટિને ઉતરાત્તર સભ્ય-યથાર્થ કરતાં રહીએ છીએ. તા જ આપણું જીવન સ્ખલના વિના ચાલે છે. જો આપણે પ્રથમ ગ્રહણ કરેલ શબ્દનો અર્થ ઉત્તરોત્તર થતા નવા અનુભવને આધારે ન વધારીએ તે આપણું જીવનતંત્ર કદી સુસંવાદી અની શકે નહિ અને ડગલે ને પગલે મૂંઝવણ ઊભી થાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004634 |
| Book Title | Darshan ane Chintan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sukhlal Sanghavi |
| Publisher | Sukhlalji Sanman Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1957 |
| Total Pages | 772 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati & Articles |
| File Size | 13 MB |