Page Text
________________
११०
અર્થવાદવાના પ્રામાણ્યની સ્થાપના पक्षे हि अर्थवादरहितकेवलवेदग्रन्थानुपलम्भात् तदनुषङ्गेण सर्वत्र साक्षेपत्वमवतरति । नैयायिकमते तु वेदप्रणेतुरीश्वरस्य क्वचिद्वितथवादित्वे दृश्यमाने, कथमन्यत्र सत्यवादितायां दृढ : प्रत्ययो भवेदित्यप्रामाण्यं सर्वत्रेति ।
210. श-रेखामा प्रमाणान्तवि६५ प्राप्त थतु डाय तेजाम अप्रामाश्य હો, [વેદમાં બધે જ અપ્રામાણ્યની શંકા કયાંથી થઈ શકે ? - પૂર્વપક્ષીનો ઉત્તર–એવું નથી. પ્રમાણુન્તરવિરુદ્ધવ સમાન ધમ હોઈ, અન્યત્ર પણ આ શંકા બની રહે. મીમાંસપક્ષમાં અવાદરહિત કેવળ વેદગ્રન્થ ઉપલબ્ધ ન હોઈ અર્થ. વાદના સંસગને લીધે સર્વત્ર [આનર્થકને] આક્ષેપ વ્યાપે છે. નૈયાયિકના મતમાં વેદપ્રણેતા ઈશ્વરનું ક્યાંક વિતવાદિત જણાય તો બીજે તેની સત્યવાદિતામાં દઢ શ્રદ્ધા કેમ રહે? એટલે "वमा सर्वत्र सामा५५ छ. .
211. अत्राभिधीयते । विव्येकवाक्यतयैव भूम्ना तावदर्थवादपदानि पठयन्ते । 'वायव्यं श्वेतमालभेत भूतिकामः वायुबै क्षेपिष्ठा देवता वायुमेव स्वेन भागधेयेनोपधावति स एवैनं भूतिं गमयति' तै० सं० २.१.१] इति । तेषां तदेकवाक्यत्वादेव प्रामाण्यम् । 'वायुर्वै क्षेपिष्टा देवता' इत्यतो यद्यपि क्रिया नावगम्यते, नापि तत्सम्बद्धः कश्चिदर्थः, तथाऽपि विध्युद्देशेनैकवाक्यत्वं प्रतीयते । 'भूतिकाम:' इत्येवमन्तो विध्युदेशः । तेनैकवाक्यभूतो 'वायुर्वै क्षेपिष्ठा' इत्येवमादिः । ___211. 24डी म नैयापि डी छामे- विघि सायनी वाध्यता साथे या બધા અર્થવાદે વંચાય છે. “સમૃદ્ધિની કામનાવાળો વાયુદેવતાને ધરાવવાનું કત પશુ હશે. વાયુ ખરેખર ઝડપી દેવ છે, વાયુના પિતાના ભાગધેય (અર્થાત તેને ધરાવવાને પશુ) સહિત તે વાયુની પાસે જાય, તે (વાયુ) જ તેને સમૃદ્ધિ ભણું લઈ જાય છે.” અર્થવાદપદોનું પ્રામાણ્ય વિધિ સાથેની એકવાકથનાને કારણે છે. ‘વાયુ ખરેખર ઝડપી દેવતા છે એમ કહેતાં એમાંથી જે કે ક્રિયા કે ક્રિયા સાથે સંબંધ ધરાવતે અર્થ જ્ઞાત થતો નથી તો પણ વિષ્ણુ देश साथे तेनु सेवायत्त ते याय छे. 'भूतिकामः (=समृद्धिनी अमनावानी)' से शहे समाप्त थतो विध्युदेश छे. तेनी साथे मेवाच्यभूत छ 'वायुवै क्षेपिष्ठा (वायु भरे५२ पी) कोरे.
212. कथमेकवाक्यभावः ? पदानां साकाङ्क्षत्वात् । ननु ‘भतिकामः' इत्येवमन्तेन वाक्येन विधेयं विहितम् , उत्पादितं प्रतिपत्तुरनाकाङ्क्षत्वम् , कृतं च शब्दकर्तव्यमिति किमन्येन 'क्षेपिष्ठा' इत्यादिना प्रयोजनम् । तदर्थस्यैव स्तुतिरिति
ब्रूमः ।
ननु स्तुत्याऽपि किं प्रयोजनम् ? स्तुतोऽस्तुतश्च तावानेव सोऽर्थः । मैवम् , सस्तुतिपदे हि वाक्ये स्तुतिपदसहितं विधायकं विधायकं भवति । किमिदानी
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004626 |
| Book Title | Nyayamanjari Part 4 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 332 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Philosophy |
| File Size | 18 MB |