Page Text
________________
160.
ઈચ્છામાત્રથી સજન માનવામાં દોષ 159. एवमस्त्विति चेत्, न, ईश्वरेच्छावशित्वपक्षे हि त्रयो दुरतिक्रमाः दोषाः । तस्यैव तावन्महात्मनो निष्करुणत्वमकारणमेव दारुणसर्गकारिणः, तथा वैदिकीनां विधिनिषेधचोदनानामानर्थक्यम् ईश्वरेच्छात एव शुभाशुभफलोपभोगसंभवात्, अनिर्मोक्षप्रसङ्गश्च मुक्ता अपि प्रलयसमये इव जीवाः पुनरीश्वरेच्छया संसरेयुः । तस्मान्नेश्वराधीनो जगतां सर्गः संहारो वा।
159. नैयायि-भसे, सेम .
શંકાકાર ના, એમ તમે ન માની શકે] કારણ કે કેવળ ઈશ્વરેચ્છાવણ જગતના સર્ગ અને સંહાર માનતાં ત્રણ દુરતિક્રમ દોષ આવી પડે છે-(૧) અકારણ જ દારુણ સર્ગ સજનાર તે મહાત્મામાં નિષ્કારણ્ય માનવાને દોષ આવે. (૨) ઈશ્વરેરછાથી જ શુભઅશુભ ફલેપભેગ સંભવતો હોઈ વૈદિક વિધિ-નિષેધના આદેશ નિરર્થક બની જાય. (૩) પ્રલય સમયના જીવોની જેમ મુક્ત જીવો પણ ઈશ્વરે થી ફરી સંસારમાં આવે અને પરિણામે મોક્ષની અસંભવતાની આપત્તિ આવે. તેથી જગતની સૃષ્ટિ કે સંહાર ઈશ્વરાધીન નથી.
इत्यनन्तरगीतेन नयेनेश्वरसाधने । नानुमानस्य सामर्थ्यमुपमाने तु का कथा ? ॥ आगमस्यापि नित्यस्य तत्परत्वमसांप्रतम् । तत्प्रणीते तु विस्रम्भः कथं भवतु मादृशाम् ॥ . किञ्चागमस्य प्रामाण्य तत्प्रणीतत्वहेतुकम् । तत्प्रामाण्याच तत्सिद्धि रित्यन्योन्याश्रयं भवेत् ॥ अन्यथाऽनुपपत्त्या तु न शक्यो लब्धुमीश्वरः ।
न हि तद् दृश्यते कार्य तं विना यन्न सिद्धयति ॥ तस्मात् सर्वसद्विषयप्रमाणानवगम्यमानस्वरूपत्वादभाव एवेश्वरस्येति सिद्धम् ।
न च प्रसिद्धिमात्रेण युक्तमेतस्य कल्पनम् । निर्मूलत्वात्तथा चोक्तं प्रसिद्धिर्वटयक्षवत् ।। अत एव निरीक्ष्य दुर्घट
जगतो जन्मविनाशडम्बरम् । न कदाचिदनीदृशं जगत्
कथितं नीतिरहस्यवेदिभिः ॥
આ જ જણાવી ગયા એ રીતે જો ઈશ્વરને પુરવાર કરવા અનુમાનનું સામર્થ નથી તે પછી ઉપમાનની તો વાત જ ક્યાં કરવી ? નિત્ય આગમ પણ ઈશ્વર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004625 |
| Book Title | Nyayamanjari Part 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1984 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Philosophy |
| File Size | 10 MB |