Page Text
________________
ઈશ્વર સશરીર છે કે અશરીર છે ?
પ્રસંગદોષ આવે છે. આમ કર્તાના અભાવમાં = સાધાભાવમાં પણ સન્નિવેશ વગેરે હિતુઓ] દેખાતા હોઈ તે હેતુ બેમાં અનેકન્તિક દેશ છે. વિપ્રત્વ સિદ્ધ કરવા આપેલો પુરુષત્વ હેતુ જેમ અનેકાતિક દોષથી દૂષિત છે તેમ આ હેતુઓ પણ અનેકનિક દોષથી દુષિત છે. 153. વિન્ન થાય7ના વામનઃ પ્રતિતિ |
कुलालतुल्यः कर्तेति स्याद्विशेषविरुद्धता । व्यापारवानसर्वज्ञः शरीरी क्लेशसंकुलः । घटस्य यादृशः कर्ता तादृगेव भदेद् भुवः । विशेषसाध्यतायां वा साध्यहीनं निदर्शनम् ॥
कर्तृसामान्यसिद्धौ तु विशेषावगतिः कुतः । 153. વળી, જે [“જ્યાં જ્યાં કાર્ય છે ત્યાં ત્યાં કર્તા છે' એ વ્યાતિને આધારે [જગતi] કલ્પવામાં આવે તે કુલાલતુલ્ય તે કર્તા છે એમ સિદ્ધ થાય. પણ આમાં તે વિશેષવિર દ્ધતાને દોષ આવે. અર્થાત્, વ્યાપારવાન, અસર્વજ્ઞ, શરીરી, કલેશયુક્ત જે ઘટનો કર્તા તે જ જગતને કર્તા બની જાય. તમે વિશેષ પ્રકારને કર્તા પુરવાર કરવા માગતા હે તે આ દૃષ્ટાન્ત સાધ્યહીન બને કારણ કે કર્તામાત્રની સિદ્ધિ થતાં વિશિષ્ટ પ્રકારના કર્તાને સિદ્ધિ કેવી રીતે થાય ?
154. अपि च सशरीरो वा जगन्ति रचयेदीश्वरः शरीररहितो वा ? शरीरमपि च तदीयं कार्य नित्यं वा भवेत् । सर्वथाऽनुपपत्तिः
अशरीस्य कर्तृत्वं दृश्यते न हि कस्यचित् ।
देहोऽप्युत्पत्तिमानस्य देहत्वाच्चैत्रदेहवत् ॥ कार्यमपीश्वरशरीरं तत्कर्तृकं वा स्यादीश्वरान्तरकर्तृकं वा ? तत्र
स्वयं निजशरीरस्य निर्माणमिति साहसम् ।
कौन्तरकृते तस्मिन्नीश्वरानन्त्यमापतेत् ॥ भवतु को दोष इति चेत्, प्रमाणाभाव एव दोषः । एकस्यापि तावदीश्वरस्य साधने પર્યાવતાં જતા, ક્રિ પુનરાન્તાના ?
154. ઉપરાંત, શરીરવાળે ઈશ્વર જગત એ છે કે અશરીરી ઈશ્વર જગત રચે છે? [જે શરીરવાળા ઈશ્વર જગત રચતો હોય તો તેનું શરીર પણ કાં તે કાર્ય હાય કાં તા નિત્ય હેય. ગમે તે માને, કોઈ પણ રીતે ઈશ્વરે ઘટતો નથી. કોઈ અશરીરી કર્તાને દેખ્યો નથી. [ઇશ્વર સશરીરી છે એમ માને તો તેને દેહ પણ ઉપત્તિમાન માનવો પડે કારણ કે તે દેહ છે, રોત્રના દેહની જેમ તેને દેહ ઉ૫ત્તિમાન હેાય તે તેના કર્તા તે ઈશ્વર પોતે છે કે તે ઈશ્વરથી અન્ય બીજો કોઈ ઈશ્વર ? તેમાં પોતાના શરીરને નિર્માતા ઈશ્વર પિતે જ છે એમ કહેવું સહજ છે. તે શરીરને ક બીજે ઈશ્વર છે એમ કહેતા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004625 |
| Book Title | Nyayamanjari Part 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin J Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1984 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Philosophy |
| File Size | 10 MB |