________________
છડું ]
નાયાધમકહા આને અર્થ એ છે કે જે ગ્રન્થપદ્ધતિઓમાં પહેલા શ્રતસ્કન્ધમાં જ્ઞાતએટલે જ્ઞાત-અધ્યયને છે અને બીજામાં ધર્મકથાઓ છે તે “જ્ઞાતાધર્મકથા' છે. અહીં “જ્ઞાત' એ પૂર્વ પદમાંના “અ” ને “આ” પૃષોદરાદિપણાને લઈને છે. સમવાય (પત્ર ૧૧૬ આ)ની વૃત્તિમાં અભયદેવસૂરિએ મલયગિરિસૂરિની માફક એમણે આપેલા બે અર્થો આપ્યા છે. વિશેષમાં જ્ઞાતિમાંના “અને “આ” સંજ્ઞાત્વને લઇને છે એમ કહ્યું છે. અત્ર બેચરદાસે “ભ૦ મ૦ ધ૦ [ નાયધમ્મકહા ] "ના ટિપ્પણુમાં પૃ. ૧૭૯માં કહ્યું છે કે “ ઐતિહાસિક અર્થ કરવામાં આવે તે જ્ઞાત એટલે જ્ઞાતપુત્ર-મહાવીરે કહેલી ધર્મકથાઓ એવો અર્થ જરૂર થઇ શકે.” પૃ. ૧૮૦માં એમણે એ ઉલેખ કર્યો છે કે “તે બધામાં ભગવાન મહાવીરના નામ સાથે સંબંધ જોડનારે ઐતિહાસિક અર્થ વધુ સુસંગત છે, માટે જ આ સૂત્રનું “નાયધમ્મકહા ” મુખપૃષ્ઠ ઉપર અમે મૂકેલું છે. ”
વિભાગ–આ અંગમાં બે સુયફબંધ છે અને એનાં “નાય” (જ્ઞાત) અને ધમકહા (ધર્મકથા) એવાં નામ સકારણ છે. આ ઉપલબ્ધ પહેલા સુયખંધમાં ઓગણીસ અઝયણ અને બીજામાં દસ વગ્ય છે. સમવાય(સુ. ૧૪૧)માં અને નંદી(સુ. ૫૧)માં પણ આમ જ વિભાગો અપાયા છે. વિશેષમાં એમાં એ ઉલ્લેખ છે કે ૧૯ જ્ઞાતે પૈકી પહેલાં જે દસ છે તે “ જ્ઞાત” જ છે. એમાં આખ્યાયિકા વગેરેને સમ્ભવ નથી. બાકીનાં નવ જ્ઞાતો પૈકી દરેકમાં પાંચસો ચાળીસ પાંચસે ચાળીસ આખ્યાયિકાઓ છે. વિશેષમાં એકેક આખ્યાયિકામાં પાંચ પાંચસે ઉપાખ્યાયિકાઓ છે અને એકેક ઉપાખ્યાયિકામાં પાંચ પાંચસો આખ્યાયિકપાખ્યાયિકાઓ છે. એટલે કે એકંદર એક અબજ એકવીસ કરોડ અને પચાસ લાખ (૧,૨૧,૫૦,૦૦૦૦૦ ) આખ્યાયિકે પાખ્યાયિકાઓ છે.
ધમ્મકહાના દસ વર્ગો પૈકી એકેકમાં પાંચસો આખ્યાયિકા, એકેક આખ્યાયિકામાં પાંચસે ઉપાખ્યાયિકા અને એકેક ઉપાખ્યાયિકામાં પાંચસો
૧ બધા અર્થમાં. ૨ અભયદેવસૂરિકૃત વૃત્તિ( પત્ર ૧૧૦ અ )માં કહ્યું છે કે વર્ગ એટલે સમૂહ, સંજ્ઞા એથી અર્થાધિકારના સમૂહરૂપ અધ્યયને તે જ દસ વર્ગો જાણવાં.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
