________________
ત્રીજું ]
સૂયગડ એ તેનાં નામમાં “પ્રત્યયિક ફિયાસ્થાન” એટલે ભાગ આવે છે એટલે એ અહીં ફરી ફરી ન લખતાં બાકીના ભાગનો જ હું ઉલ્લેખ કરું છું : (૧) અર્થદલ્ડ, (૨) અનર્થદષ્ણ, (૩) હિંસાદ૩, (૪) અકસ્માદષ્ઠ, (૫) દૃષ્ટિવિપર્ધાસદણ્ડ, () મૃષાવાદ, (૭) અદત્તાદાન, ( ૮ ) અધ્યાત્મ, (૯) માન, (૧૦) મિત્ર, (૧૧) માવા, ( ૧૨ ) લભ અને (૧૩) પથિક. અર્થ એટલે પ્રયજન. કોઈક પ્રયોજનને લઈને કોઈ પુરુષ હિંસા કરે કે કરાવે તો તે અર્થદડનું પ્રત્યાયિક ક્રિયાસ્થાન” કહેવાય. કોઈ પણ પ્રયોજન વિના એમ જે તે કરે છે, તે “અનર્થદલ્ડ- ' કહેવાય. એવી રીતે હિંસારૂપ પાપને કારણે થતું ક્રિયાસ્થાન તે હિંસાદચ્છ. * કહેવાય. આમ બારમા કિયાસ્થાન સુધીનું
સ્વરૂપ સમજાવાયું છે. પાંચ સમિતિ અને ત્રણ બુદ્ધિને ધારણ કરનારા મુનિ સાવધાનપણે ચાલે, ઊભા રહે, બેસે, ખાવ, બેલે અને વસ્ત્રાદિ લે કે મૂકે તેમજ એમની પાંપણ હલચાલે ઈત્યાદિ એમની જે ક્રિયાઓ થાય તે “ઈપથિકી ક્રિયા' કહેવાય છે. આનાથી કર્મ બન્ધાય છે. પરન્તુ એ પ્રથમ સમયમાં બંધાયેલું કર્મ પૃષ્ટ છે, એ બીજે સમયે વેદાય છે-એનું ફળ ભોગવાય છે અને ગીજે સમયે એ ખરી પડે છેનાશ પામે છે. આ તેરમું ક્રિયાસ્થાન જ સેવવા યોગ્ય છે. એ સેવનાર મુક્તિ મેળવી સર્વ કાળને અન્ન આણે છે.
કેવી કેવી રીતે લેકે ભોચની સામગ્રી મેળવે છે તેને સવિસ્તર નિર્દેશ કરી તેઓ અધોગતિને પામે છે એમ ર્શાવાયું છે. ત્યાર બાદ
૧ લેમને અંગેના “ક્રિયાસ્થાનની વ્યાખ્યા તેમજ દષ્ટાન્ત બીજા ક્રિયા સ્થાનોની પેઠે પ્રાસંગિક નથી...આ આખે ફકરે પછી પણ બીજો પ્રસંગોમાં પરંતુ આ જ શબ્દમાં બે વખત આવે છે. એટલે, રાજા કે નગરનાં વર્ણનેનાં અમુક ત્મિત ફકરા કે જે આખા અંગસાહિત્યમાં પ્રસંગ આવતાં એક જ શબ્દમાં વાપરવામાં આવે છે, તેમના જેવો જ આ પણ હોય અને તેની વિગતેને પ્રાસંગિક વર્ણન સાથે બહુ નિબત ન પણ હોય.” આમ “મહાવીરસ્વામીનો સંયમધર્મ” (પૃ. ૧૮૦)માં ટિપ્પણું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
