________________
વીસમું' ]
દિઠિવાય
૧૫
પપાહુડમાંથી ભદ્રબાહુસ્વામીએ શત્રુજયકલ્પના ઉદ્ઘાર કર્યો અને વજીસ્વામીએ તેમજ પાદલિપ્તસૂરિએ એને સક્ષેપ કર્યાં એમ જિનપ્રભસૂરિએ કલ્પપ્રદીપ યાને વિવિધતી'કલ્પ( પૃ. ૫ )માં કહ્યું છે.
નિમિત્તપાહુડનું લક્ષણુ ભદ્રેશ્વરસૂરિએ કહાવલીમાં આપ્યું છે. તત્ત્વાર્થાધિ॰( અ. ૨, સૂ. ૨૮ )ની ટીકા( પત્ર ૧૮૧ )માં સિદ્ધસેન[ણુએ કહ્યું છે કે નિરુક્તપ્રાકૃત (પા. નિરુત્તપાહુડ) અનુસાર ‘પુદ્દગલા ’ પૂર તે ગલનના સ્વભાવવાળા હાવાથી તેની વૃદ્ધિ ને હાનિ થાય છે.
વિદ્યાપ્રાભૂત ( પા. વિજાપાહુડ )માં શત્રુ ંજયનાં ૨૧ નામે છે એમ જિનમણ્ડનગણુિએ કુમારપાલપ્રબન્ધ ( પત્ર ૯૮આ-૯૯અ )માં કહ્યું છે. L AI (પૃ. ૧૮૩)માં કહ્યું છે કે સ્વરપ્રાભૂતમાં સ્વરનું અને અગિયાર અલકારાનું વિસ્તૃત વર્ણન હતું.
સિદ્ઘપાહુડનું લક્ષણુ કહાવલીમાં એમ અપાયુ છે કે (પગે) લેપ, અંજન, ગુટિકા ઇત્યાદિ વડે જે સિદ્ધ ચયા હૈાય તેમની પ્રરૂપણા જે ગ્રન્થમાં હાય તે ‘ સિદ્ઘપાહુડ ' છે. આ સમિતસૂરિએ યેાગચૂણુ વડે નદીને પ્રવાહ અટકાવ્યો હતો, પાદલિપ્તસૂરિ અને નાગાર્જુનસૂરિ પગે કઇંક લગાડી ઊડતા હતા અને સુસ્થિતસૂરિના એ શિષ્યેા આંખમાં આંજન આંજી અદૃશ્ય બની ચન્દ્રગુપ્તના ભાણામાંથી ભાજન કરતા હતા એ પ્રકારના ચમત્કારી આ સિદ્ઘપાહુડના જ્ઞાનને આભારી હશે.
સીઆન નિષેધ—પનિજવ્રુત્તિ( ગા. ૧૪૬ )માં સૂચવાયા મુજબ સ્ત્રીએ તુચ્છ સ્વભાવવાળી, બહુ અભિમાની ચપળ ઇન્દ્રિયાવાળી અને મન્દ બુદ્ધિવાળી હાવાથી સ્ત્રીઓને સાતિશય અજઝયા અને ભૂયાવાય અર્થાત્ બારમું અંગ ભણુવાના અધિકાર નથી.
ગમિક સુત્ત તે ભગ—દિદ્ભિવાય ગમિક સુત્તનું અનુપમ ઉદાહરણ છે. એમાં પુષ્કળ ભંગ ( ભાંગા ) છે. એ સવ વિષયનું –મન્ત્ર, યન્ત્ર અને તન્ત્રનું પણ પ્રતિપાદન કરે છે. એના વિષયેાની નાંધ શ્વેતામ્બરના તેમજ દિગમ્બરના એમ બન્ને સમ્પ્રદાયના સાહિત્યમાં મળે છે. આ અંગમાંથી કેટલીક કૃતિઓ ઓછેવત્તે અંશે ઉદ્ધૃત કરાઇ છે. સૌથી પ્રથમ આ અગતા હ્રાસ થયા અને વીરસવત્ ૧૦૦૦માં એને ઉચ્છેદ ગયા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
