________________
આગમનું દિગ્દર્શન
[ પ્રકરણ . વિષય–સિદ્ધસેનગણિએ ઔપપાતિક (પા. વિવાઈય) તેમજ રાજપ્રસેનકીય (પા. રાયપસેણિય)ને ઉપાંગ તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો છે.૨ નંદી અને પખિયસુત્તમાં આ બન્નેને ઉકાલિય સુય ગણેલાં છે. આયારના ઉવંગ તરીકે આવવાઇયને નિર્દેશ કરાય છે. આમાં ચમ્પા નગરી, પૂર્ણભદ્ર ચય, એની આસપાસને વનખંડ, એમાં રહેલું અશોક વૃક્ષ, ભંભસાર (બિમ્બિસાર ) ઉર્ફે શ્રેણિકના પુત્ર કૂણિય( કુણિક) યાને બૌદ્ધો પ્રમાણે અજાતશત્રુ રાજા અને એની ધારિણું રાણી એ બધાંનાં વર્ણને પ્રારમ્ભમાં છે. “ જાવ ” શબ્દોથી અન્ય આગમમાં આ ઉવંગની ભલામણ કરાઈ છે એ ઉપરથી આ આગમ સૌથી પહેલું કે આયાર પછી તરત જ પુસ્તકારૂઢ કરાયું હશે એમ લાગે છે.
આ પહેલા ગણાતા ઉવંગમાં મહાવીરસ્વામીનું ચમ્પામાં સમવસરણ થયું અને કૂણિય રાજા એમને વન્દન કરવા સપરિવાર ગયા એ હકીકત અપાઈ છે. મહાવીર સ્વામીના શ્રમણની વિવિધ તપશ્ચર્યાનો તેમજ તપના બાર પ્રકારને અને એના ઉપપ્રકારને અહીં ઉલ્લેખ છે. દેવો અને દેવીઓનું એમના સમવસરણમાં આગમન અહીં વર્ણવાયું છે. મહાવીરસ્વામીની દેશના એ આધુનિક વિદ્વાને દ્વારા “સમોસરણ” તરીકે ઓળખાવાતા આ ઉવંગના પૂર્વાર્ધની છેલ્લી બાબત ગણાય. આ પૂર્વાર્ધમાં એકથી એકસેઠ સુત્ત છે. તેમાં પ૭મા સુત્તમાં સાધુઓનાં અને શ્રાવકનાં વ્રત વિષે ઉલ્લેખ છે.
ઇન્દ્રભૂતિ મહાવીરસ્વામી પાસે આવી એમને વિવિધ પ્રશ્નો પૂછે છે એ હકીકતથી ઉત્તરાર્ધની શરૂઆત થાય છે. ૭૪માં સુત્તમાં જાતજાતના
૧ નદી (સુ. ૪૪)માં આને “ઉવવા ઈચ” તરીકે અને પખિયસુત્ત (પત્ર ૬૧ )માં “એવાઇય” તરીકે ઉલ્લેખ છે. ૨, જુઓ તસ્વાર્થાધિ. (અ. ૧, સૂ. ૧૪)ની ટીકા (ભા. ૨, પૃ. ર૭) અને અ. ૧, સૂ. ૨૦ની ટીકા (ભા. ૧, પૃ. ૯૪). ૩ ૩૮મા સુત્તમાં દેવીઓનું–અસરાઓનું વર્ણન છે. ૪ આ યાદી વિયાહ૦ (સ. ૧૧, ઉ. ૯ સુ. ૪૧૭)માં અક્ષરશ: મળે છે, તેમ છતાં ત્યાં આની ભલામણ કરાઈ નથી, જે કે આ જ સુત્તમાં આગળ ઉપર ના સવવા” એવી ભલામણ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
