________________
કર્મસિદ્ધાન્ત : રૂપરેખા અને પ્રોઢ ગ્રન્થો
કોઈએ દૂધપાક ખાધે હોય અને એટલામાં એને ઊલટી થાય તે એ સમયે એને દૂધપાકને જે આ છે સ્વાદ આવે તેવી આ દશા છે. આ દશા અંતર્મુહર્તથી–છ આવલિકાથી વધુ વખત ન ટકે. આ પગથિયાથી આત્મા નીચે ઊતરે જ ને પહેલે આવે જ.
આ ઉપરથી જોઈ શકાશે કે જેને માન્યતા પ્રમાણે દરેકે દરેક સંસારી જીવ ઉત્કાન્તિનાં પગથિયાં એક પછી એક ચડ્યો જ જાય એમ નથી; ચડતાં ચડતાં એ પડે પણ ખરે–એની અપક્રાંતિ એ થાય અને પાછો બરાબર પરિશ્રમ કરે તે વળી એ ફરીથી ચડે પણ ખરે.
આત્મોન્નતિમાં આગળ વધવું હોય તે કેવળ કેરી સુશ્રદ્ધા કામ ન લાગે. સાચે ધર્મ છે એ જાણ્યા પછી એને અનુરૂપ વર્તન થોડેઘણે અંશે પણ ન કરાય ત્યાં સુધી આમન્નતિનું કાર્ય આગળ કેવી રીતે પે?
હિસા, અસત્ય, ચેરી, અબ્રહાચર્ય અને પરિગ્રહ એ દુષ્કૃત્યથી આત્માને જેટલે બચાવાય એટલી એની ઉન્નતિ. સધાય. આ કાર્ય અંશતઃ કરાય તે ચોથા પગથિયાથી પાંચમામાં આવ્યા જેટલી પ્રગતિ સાધી કહેવાય—પાંચમ દેશવિરતિ' નામના ગુણસ્થાને આત્મા પહોંચેલે ગણાય.
જે હિસાદિ ઉપર પૂરેપૂરે કાપ મુકાય અર્થાત્ પાંચ યમાનું એટલે કે મહાવ્રતનું સાચા અને સંપૂર્ણ સ્વીકારપૂર્વક પાલન થાય તે આમેન્નતિનું વળી એક પગથિયું ચડાય. એ જીવન સાધુજીવન-સાચું સંસ્કારી જીવન ગણાય. એ શ્રમણતાથી ઝળકી ઊઠે. આમ છઠ્ઠા ગુણસ્થાન સુધી ચડેલે જીવન
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
