________________
૨૮૮ કમસિદ્ધાન્ત : રૂપરેખા અને પ્રઢ ગ્રન્થ હોય છે, નહિ કે ઔદ્યારિકમિશ્ર. સૈદ્ધાતિકના મતે શરીરે બનાવતી વેળા ઔદારિક શરીરની અને ત્યાગ કરતી વેળા એની નહિ પણ વૈક્રિય કે આહારક શરીરની મુખ્યતા છે. કહેવાની મતલબ એ છે કે આની મુખ્યતા હેવાથી બંને શરીરે બનાવતી વખતે દારિકમિશ્ર કાયયેગને વ્યવહાર કરવો જોઈએ પરંતુ એને ત્યાગ કરતી વેળા ઔદારક શરીરની મુખ્યતા રહેતી નથી પરંતુ એ સમયે તે વૈકિય કે આહારક શરીરને જ વ્યાપાર મુખ્ય હોવાથી વક્રિયમિશ્ર તથા આહારકમિશ્ન એ વ્યવહાર કરે જોઈએ. કાગ્રથિકના મતનું તાત્પર્ય એ છે કે ગમે તે શરીરના વ્યાપારની મુખ્યતા હોય પરંતુ દારિક શરીર જન્મસિદ્ધ છે અને વિક્રિય તથા આહારક શરીર તે લબ્ધિજન્ય છે. એથી વિશિષ્ટ લબ્ધિજન્ય શરીરની મુખ્યતા ધ્યાનમાં લઈ આરંભ અને ત્યાગ એ બંનેના સમયે કિયમિશ્ર અને આહારકમિશ્રનો વ્યવહાર કરવો જોઈએ, નહિ કે ઔદારિકમિશ્રને.
સિદ્ધાન્તકો એકેન્દ્રિયને સાસ્વાદન ગુણસ્થાન હોય નહિ એમ માને છે જ્યારે કામગ્રથિકે એ હોય છે એમ માને છે. આ બંને મત દિગંબર સંપ્રદાયમાં જોવાય છે. ૨
સેદ્રાન્તિકે અવધિદર્શન પહેલાં બાર ગુણસ્થાનમાં હેવાનું માને છે જ્યારે કાર્મલ્થિકે ચેથાથી બારમા એમ નવ ગુણસ્થાનમાં હોવાનું માને છે.
સાન્તિકે ગ્રન્થિભેદ થયા બાદ લાપશમિક સમ્યકત્વ હાય એમ માને છે જ્યારે કાર્મ ગ્રન્થિક ઔપશમિક સમ્યકત્વ હેય એમ માને છે.
૧. એજન, પૃ. ૧૭૦-૧૭૧. ૨. એજન, પૃ. ૧૭૧,
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
