________________
ર૭૮ કર્મસિદ્ધાન્ત રૂપરેખા અને પ્રૌઢ ગ્ર નિણય કરાયેલ છે. જીવ ક્યા ગુણસ્થાનમાં અને કયા માર્ગણા
સ્થાનમાં જઘન્યથી તેમ જ ઉત્કૃષ્ટથી કેટલે કાળ રહે એ બાબત વિચારાઈ છે.
ત્રણે પ્રરૂપણ ઘવલામાં વિસ્તારથી સમજાવાઈ છે. વિશેષમાં પ્રસ્તાવનારૂપે પ્રારંભમાં “ધવલાનું ગણિત” એ નામને ડો. સિંહને અંગ્રેજીમાં મનનીય લેખ છે. હિંદી પ્રસ્તાવનામાં સૂત્ર શેને કહેવાય એ બાબત ચર્ચા છખંડાગમ કે કસાયપાહુડ પણ ભગવઈરાણા પ્રમાણે સુત્ત (સૂત્ર) નથી એમ પ્રતિપાદન કરાયું છે. વિશેષમાં આ બે કૃતિઓ કે એની ધવલા વગેરે ટીકાનું પઠન-પાઠન ગમે તે મનુષ્યને પણ કરવાને અધિકાર છે એમ સૂચવાયું છે. શ્રાવકેથી આ ન ભણાય કે ભણાવાય એ વાત ગલત છે એમ કહેવા માટે બે વાત દર્શાવાઈ છે : (૧) “અધિકાર નથી” એમ કહેનારા ગ્રંથકારો ઈ. સ. ની બારમી સદીની પછીના છે અને (૨) એમનું કથન સૂત્ર શેને કહેવાય એ બાબત નિર્ણયાત્મક નથી. પુષ્પદને ધવલ અને જયધવલને સિદ્ધાંત” કહેલ છે પણ તે એક સામાન્ય કથન છે, નહિ કે સૈદ્ધાંતિક.
ઉપર્યુક્ત કાર્યાલય તરફથી પાંચમો ભાગ પણ ઈ. સ. ૧૯૪૨માં જ પ્રસિદ્ધ કરાવે છે. એમાં અંતરાણુ ગમ, ભાવાણુગમ અને અપાબહુગાણુગમ એમ બાકીની ત્રણ પ્રરૂપણાને સ્થાન અપાયું છે. એમાં અનુક્રમે ૩૯૭, ૯૩ અને ૩૮૨ સૂત્રે છે. ઉપર્યુક્ત ત્રણે પ્રરૂપણામાં એઘ અને આદેશની અપેક્ષાએ વિચાર કરાવે છે. “ભાવથી ઔદયિક આદિ પાંચ લેવાયા છે. પ્રસ્તાવનામાં ધવલાનું ગણિત” એ અંગ્રેજી લેખને હિંદી અનુવાદ અપાયે છે. વિશેષમાં ચૌદ ગુણસ્થાનેને લક્ષીને જીવેનાં અંતર, ભાવ
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
