________________
રૂપરેખા
૧૫
એ જ પ્રમાણે કઈક કર્મની પ્રકૃતિ જ્ઞાનને આવરણ કર--- વાના રવભાવવાળી છે તે કોઈકની દર્શનની તે કોઈ આહલાદ વગેરે કરાવનારી તે કઈકની પ્રકૃતિ સમ્યગદર્શનાદિને વિધાત કરવાના સ્વભાવવાળી છે.
કેઈક કર્મની સ્થિતિ ૩૦ કડાકડી સાગરોપમની તે કોઈકની ૭૦ કડાકડી સાગરોપમની છે.
રસ એટલે અનુભાગ. એ એકસ્થાનિક, દ્રિસ્થાનિક અને વિસ્થાનિકાદિ છે.
પ્રદેશે અપ, બહુ, બહુતર અને બહુતમ વગેરે છે.
અહીં એ ઉમેરીશ કે પંચસંગહની ગા. ૪૩૨ અવતરણ રૂપે અપાઈ છે અને એમાં કહ્યું છે તેમ અહીં પણ એ ઉલેખ છે કે સ્થિતિ–અબ્ધ, અનુભાગ–બધ અને પ્રદેશ–અશ્વને સમુકાય તે “પ્રકૃતિ-બધ” છે.
[ ૩ ] ગર્ગ મહર્ષિએ કમ્મવિવાર રચે છે. એની ત્રીજી ગાથામાં માદકનો છાત તરીકે નિર્દેશ છે. આનું સ્પષ્ટીકરણ વિ. સં. ૧૨૭૫માં તાડપત્ર ઉપર લખાયેલી એક વ્યાખ્યામાં નીચે મુજબ અપાયું છે – ' લડડુક (લાડુ)ની પ્રકૃતિ કણિક્કા, ગોળ વગેરે છે. એની સ્થિતિ સાત દિવસ, પક્ષ ઈત્યાદિ છે. એને અનુભાગ તે આટલા પ્રમાણમાં કણિક્કા, આટલા પ્રમાણમાં ગેળ, આટલું ઘી, આટલી *સંક વગેરે એમ છે. પ્રદેશ એ રસવીને વિપાક છે. એ પ્રમાણે કર્મની પ્રકૃતિ જ્ઞાનાવરણાદિ છે. સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટ વગેરે છે. અનુભાગ
Jain Education International 2010_05 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
