________________
૨. હેત્વર્થ કૃદન્ત [ તુમ્ ]
આ કૃદન્ત ક્રિયાનું પ્રયોજન (હેતુ) બતાવે છે. देव: जलं पातुं गच्छति ।
દેવ જલ પીવા માટે જાય છે.
૩. સંબંધક ભૂત કૃદન્ત [ ત્યા (વા) ય (પ્)] એક જ કર્તાની બે ક્રિયા હોય ત્યારે થઈ ગયેલી ક્રિયાને ત્વા (જ્વા) પ્રત્યય લાગીને આ કૃદન્ત બને છે. કર્મ વિના પણ આ કૃદન્તનો ઉપયોગ થાય છે.
ઉદા.
ઉદા.
-~
रामः जलं पीत्वा गृहं गच्छति ।
રામ પાણી પીને ઘરે જાય છે.
નટ: નતિત્વા / પ્રત્યે સ્વગૃહં ઋતિ । નટ નૃત્ય કરીને (નાચીને) પોતાના ઘરે જાય છે. नृपः शत्रून् विजित्य आगच्छति ।
રાજા શત્રુઓને જીતીને આવે છે.
૪. કર્તરિ ભૂત કૃદન્ત [ તવત્ (òવતુ) ] કર્તરિ પ્રયોગમાં ભૂતકાળમાં ‘તવત્' પ્રત્યય લાગી કર્ત.
ભૂ. . બને છે. ક્રિયાપદ - વિશેષણ, બન્ને રીતે વપરાય છે.
ઉદા.
पतितवन्ति फलानि वयम् खादितवन्तः । પડેલા ફળો અમે ખાધા.
—
तुष्टवान् नृपः आगच्छद्भ्यः ब्राह्मणेभ्यः राज्यकोषात् आनीतवत् धनं दत्तवान् ।
ખુશ થયેલા રાજાએ આવેલા બ્રાહ્મણોને ભંડારમાંથી લાવેલુ ધન આપ્યું.
૭૩
Jain Education International 2560Fate & Personal Use Only www.jainelibrary.org
