Page Text
________________
૨૬૮
શાસનપ્રભાવક
કાળજ્ઞાનની વિશેષ સામગ્રી છે. વલભી અને માથુરી વાચનાના ઘટનાપૂર્વક વિસ્તૃત ઉલ્લેખ આ ટીકામાં મળે છે. ટીકાના અંતમાં શ્રી મલયગિરિએ ટીકાગત અશુદ્ધ અંશોને સુધારવા માટે વિદ્વાનોને નમ્ર નિવેદન કર્યું છે.
વ્યવહારસૂત્ર-વૃત્તિ : આ વૃત્તિનું વિશાળ ક્ષેાકપરિમાણ ૩૩૨૫ છે. શ્રી મલયગિરિના પ્રાપ્ત ટીકાસાહિત્યમાં આ સથી મેાટી વૃત્તિ છે. આ વૃત્તિની રચના નિયુક્ત, ભાષ્યસહિત મૂલસૂત્રેા પર થઈ છે. વૃત્તિના પ્રારંભમાં પ્રસ્તાવનારૂપ વિશાળ પીઠિકા છે. આગમ, શ્રુત આદિ પાંચ વ્યવહારોનું વર્ણીન, ગીતા – અગીતાના સ્વરૂપની વ્યાખ્યા, પ્રાયશ્ચિતના ભેદોનું વિવેચન આદિ વિષયા આ ટીકામાં સારી રીતે બતાવ્યા છે. ટીકાના અંતમાં આ વિવરણ મુનિગણુ માટે અમૃતતુલ્ય બતાવ્યું છે,
રાજપ્રશ્નીય ( રાયપસેણીસુત્ત ) વૃત્તિ : રાજપ્રશ્નીય આગમ સૂત્રકૃતાંગનુ ઉપાંગ છે. આ ટીકા ખીન્ન ઉપાંગ પર છે. આ ટીકામાં અંગ અને ઉપાંગની ચર્ચા કર્યાં પછી પ્રદેશી રાજા અને કેશીકુમારનુ આખ્યાન વિસ્તાર પૂર્ણાંક આપેલ છે. આ ટીકાનું ગ્રંથમાન ૩૭૦૦ શ્લાક પરિમાણુ છે.
પિંડનિયુÖક્તિવૃત્તિ : આનુ ગ્રંથમાન ૭૦૦૦ છે, આ રચના આચાર્ય ભદ્રબાહુરચિત પિડનિયુક્તિના આધારે થઈ છે. દશવૈકાલિક સૂત્ર અ'તત પાંચમા અધ્યયનની નિયુક્તિનુ નામ પિ'ડનિયુક્તિ છે.
આવશ્યક ( આવસ્સયસુત્ત ) વૃત્તિ : આ ટીકા આવશ્યક નિયુક્તિ પર રચાયેલી છે. ટીકાના ઉદ્દેશ બતાવતા ટીકાકાર કહે છે કે, આ સૂત્ર પર ઘણાં વિવરણ છે. મંદબુદ્ધિ પાકા માટે તે સમજવું કિઠન છે. આથી તે માટે આ વિવરણમાં વિષયને સમજવા માટે ટીકાકારે ભાષ્યની ગાથાઓના ઉપયાગ કર્યો છે. પ્રસ'ગે કથાનકો પણ જણાવ્યા છે. વર્તમાનમાં આ ટીકા અપૂર્ણ મળે છે. આનું ગ્રંથમાન ૨૨૦૦૦ શ્ર્લાક પરિમાણુ ખતાવ્યુ` છે. ટીકામાં વપરાયેલાં કથાનકે પ્રાકૃતમાં છે.
બૃહદ્કલ્પપીઠિકા ( મહાકષ્પસૂઅ ) વૃત્તિ : આ વૃત્તિની રચના નિયુક્તિ અને ભાષ્ય ગાથાઓ પર થઈ છે. નિયુક્તિની ગાથાઓ શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીની છે અને ભાષ્યની ગાથાએ શ્રી સંઘદાસગણિની છે. આ વૃત્તિમાં પણ પ્રાકૃત કથાનકોના ઉપયોગ થયા છે. શ્રી મલયગિરિની આ ટીકા અધૂરી છે. આચાય ક્ષેમકીર્તિસૂરિએ તે પૂરી કરી છે. શ્રી મલયગિરિએ ચૂર્ણિકારને અંધકારમાં દીપક સમાન માની સ્તુતિ કરી છે.
મુષ્ટિ વ્યાકરણ ( શબ્દાનુશાસન ) : આ વ્યાકરણ ૩૦૦૦ પદ્મપરિમાણ છે. આ ગ્રંથની રચના કુમારપાલના શાસનકાળમાં થઈ છે. આચાય શ્રી હેમચ`દ્રસૂરિના સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસન સાથે આનાં ઘણાં સૂત્રોની સમાનતા છે,
ચંદ્રપ્રભ મહત્તર કૃત પાઁચસ ગ્રહવૃત્તિ, ક પ્રકૃતિ ( કમ્મપયડી ) વૃત્તિ, હારિભદ્રીય ધ સંગ્રહણી વૃત્તિ, સપ્તતિકાવૃત્તિ, બૃહત્સ’ગ્રહણીવૃત્તિ, બૃહત્સેત્રસમાસવૃત્તિ જેવા ગ્રંથા
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004596 |
| Book Title | Shasana Prabhavaka Shraman Bhagwanto Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 722 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Articles |
| File Size | 47 MB |