________________
ઉત્તર
૪ પ્રશ્ન ઉત્તર
અતિ ઈન્દ્રિયપણાનો વિષય હોવાથી સાક્ષાત ઉપમા પ્રમાણે કહીએ છીએ. એક સમયમાં સૂક્ષ્મ અગ્નિકાયના જીવો અસંખ્યય લોકાકાશ પ્રદેશ પ્રમાણ ઉત્પન્ન થાય છે. તેનાથી અસંખ્યાત ગુણ અગ્નિકાય પણે પરિણમેલા છે. તેનાથી પણ તે કાય સ્થિતિ અસંખ્યય ગુણી છે. તેનાથી પણ અનુભાગ બંધ અધ્યવસાયસ્થાન અસંખ્યયે ગુણા છે. આ અમે કેવી રીતે માનીએ કે કર્મનું મૂળ કષાય છે? મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય, યોગ એ બંધના હેતુ છે આગમમાં પણ કહ્યું છે કે जीवेणं भंते। कतिहिं ठाणोहिणाणावरणीज्ज कम्मं बंधई। गोयमा दोहि ठाणोहिं तं जहा । रागेण व दोसण व । रागदुविहे मायाळामेय दोसे दुविहे कोहे च माया च एरिहिं चउहिं ठाणेहि वीरिआ वग हिएहिं णाणावरणिज्ज कम्म વંધ. ઉપરોકત મૂળ સૂત્રમાં પ્રશ્ન અને ઉત્તરનો સમાવેશ થાય છે તેનો ગુજરાતીમાં અર્થ નીચે મુજબ છે. હે ભગવંત! જીવ કેટલા સ્થાન વડે જ્ઞાનાવરણીય કર્મ બાંધે છે? હે ગૌતમ! રાગ અને દ્વેષ એ બે સ્થાન વડે બાંધે છે. અને એ રાગ, માયાને લોભ એમ બે પ્રકારે છે તથા ઢેષ પણ ક્રોધ અને માન એ બે ભેદે છે. એ ચાર સ્થાન વડે વીર્ય, ઉપગૂઢ (જોડવા)થી જ્ઞાનાવરણીય કર્મ બાંધે છે. એ પ્રમાણે આઠ કર્મને આશ્રયી જાણવું અને તે કષાયો મોહનીય કર્મની અંદર રહેલા છે અને તે આઠે પ્રત્યેના કર્મનું મૂળ કારણ છે.
૫ પ્રશ્ન
ઉત્તર
(૧૮)
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org