________________
વસ્તુ નથી જ્યારે “અગ્નિહોત્રે જુહુયાત્ સ્વર્ગકામ?” આ વેદ વાક્યથી સ્વર્ગની ઈચ્છાવાળા જીવે અગ્નિહોત્ર કરવો જોઈએ તેથી સ્પષ્ટ જણાય છે કે આત્મા અહીંથી આ દેહ છોડી પરલોક જનારો સિદ્ધ થાય છે માટે પરસ્પર વિરૂદ્ધ અર્થવાળા વાક્યોથી તમને સંશય થયો છે કે આત્મા છે કે નહિં? તો શું સ્વરચિત એક જ શાસ્ત્રમાં, વેદમાં પરસ્પર વિસંવાદી પ્રરૂપણા હોઈ શકે? અને હોય તો તે શાસ્ત્ર સાચું ગણાય? માટે વેદ વાક્યોનો સમન્વય કરવાથી આત્માનું અસ્તિત્વ આગમ પ્રમાણથી સાબિત થાય છે તેમ પ્રત્યક્ષ, અનુમાન, ઉપમાન, અર્થાપત્તિ, સંભવ પ્રમાણોથી પણ આત્મા આ રીતે સિદ્ધ થાય છે.
જૈન દર્શન - (અનેકાન દર્શન) યઃ કર્તા કર્મભેદાનાં, ભોક્તા કર્મફલસ્ય ચ, સંસર્તા પરિનિર્વાતા, સ હ્યાત્મા નાન્યલક્ષણઃ લાલા આત્મા અનેક છે, દેહ પરિમાણવાળા છે. આત્મા દ્રવ્યથી નિત્ય છે અને પર્યાયથી અનિત્ય છે. કર્મનો કર્તા અને તેના ફળનો ભોક્ત પણ છે. સંસારમાં પરિભ્રમણ કરનારો છે અને દયા ઈન્દ્રિય દમનાદિ ઉપાયો દ્વારા કર્મરહિત થઈ મોક્ષમાં પણ જાય છે. આ રીતે જ્ઞાનાદિ સ્વરૂપવાળો આત્મા સિદ્ધ છે. અને એ સ્વરૂપ છે માટે બીજા દદદ વગેરે વેદ પદોનો અનેકાંત દ્રષ્ટિએ સમવય થઈ શકે છે. આમ ઈન્દ્રભૂતિ ગૌતમનો સદેહ ટળી જતાં મારે પ્રભુ વીરનું શરણ હો” એમ નક્કી કરી ૫૦૦ વિદ્યાર્થીઓ સાથે પ્રભુ પાસે ત્યાંને ત્યાં જ ચારિત્ર લીધું. ઘરવાસ ત્યજી મુનિ બન્યા. પ્રભુએ “ઉપઈવા, વિગમેઈવા, ધુવેઈવા' એ ત્રિપદીનું દાન કર્યું. તત્કાલ શ્રી ઈન્દ્રભૂતિજીને જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો અપૂર્વયોપશમ થયો તેઓ શ્રુત કેવળી થયા અને બાર અંગ સ્વરૂપ દ્વાદશાંગી શાસ્ત્રોની રચના કરી. પ્રભુએ એના ઉપર મહોર છાપ સ્વરૂપ અનુમતિ આપી. દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયથી તીર્થની અનુજ્ઞા આપી. આમ શ્રી ગૌતમ ઈન્દ્રભૂતિજી પ્રથમ ગણધર થયા.
૧૪
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
