Parva Pravachanmala

SR No.: 004574
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadraguptasuri
Publisher: Vishvakalyan Prakashan Trust Mehsana
Total Pages: 260
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 12 MB

Page 147

શ્રી દીપાલિકા-પ્રવચન (૨)
૧૩૭ ૧૯. મૃગાપુત્રીયઃ
સુગ્રીવ નગરનો રાજા હતો બલભદ્ર અને રાણી હતી મૃગા. એના પુત્રનું નામ હતું બલશ્રી. પરંતુ “મૃગાપુત્ર'ના નામથી તે વધારે પ્રસિદ્ધ હતો. જયારે તે યૌવનમાં આવ્યો ત્યારે તેને "યુવરાજ” બનાવવામાં આવ્યો, અને અનેક રાજકન્યાઓ સાથે તેનાં લગ્ન કરવામાં આવ્યાં.
એક દિવસ એ કુમાર મહેલના ગવાક્ષમાં બેઠો હતો ત્યારે તેણે રાજમાર્ગેથી પસાર થતા એક તપસ્વી મુનિને જોયા. જોતો જ રહ્યો.. અને કુમારને
જાતિસ્મરણ” જ્ઞાન થઈ ગયું. તેણે પોતાને પૂર્વજન્મમાં સાધુ તરીકે જોયો ! પૂર્વજન્મના સંસ્કારો જાગૃત થઈ ગયા. વૈષયિક સુખમાંથી તે વિરક્ત બની ગયો. માતાપિતાની પાસે જઈને તે સંયમધર્મ માટેની અનુમતિ માગે છે.
૧૦ મી ગાથાથી ૨૩ ગાથા સુધી મૃગાપુત્ર માતાપિતાની સામે સંસારના વૈષયિક સુખોની નિસારતાની, સુખભોગની ભયાનકતાની, અને સંયધર્મની ઉપાદેયતાની ર્દયસ્પર્શી વાતો કરે છે.
તે પછી ૨૦ ગાથાઓમાં માતાપિતાનો પ્રત્યુત્તર છે. તત્પશ્ચાત્ ૩૧ ગાથાઓમાં મૃગાપુત્રનું વિવેચનપૂર્ણ વક્તવ્ય છે. ચારિત્રધર્મ સ્વીકાર કરવાનો નિર્ણય તે પુનઃ ઉચ્ચારે છે. પછી માતાપિતા પુત્રને સમજાવવા પ્રયત્ન કરે છે. મૃગાપુત્ર વિનીતભાવથી માતાપિતાના ચિત્તનું સમાધાન કરે છે. અંતમાં માતાપિતા પુત્રને અનુમતિ આપે છે. મૃગાપુત્ર દીક્ષા લે છે.
ગાથા ૮૭ થી ૯૫ સુધી મહામુનિ મૃગાપુત્રના સાધુજીવનના ઉત્તમ પાલનનું વર્ણન આવે છે. બધી મળીને ૯૮ ગાથાઓ છે. ઉપસંહારમાં ભગવાન કહે છે.
एवं करंति संबुद्धा पंडिया पवियक्रवणा ।
विणिअदंति भोगेसु मियापुत्रे जहामिसी । આ રીતે મૃગાપુત્ર ઋષિનું ઉદાહરણ લઈને સંબુદ્ધ પંડિત અને વિચક્ષણ પુરુષ ઉત્તમ પ્રવૃત્તિ કરે છે અને ભોગોથી નિવૃત્ત થાય છે. ૨૦, મહાનિર્ગથીયઃ
મગધસમ્રાટ શ્રેણિક ક્રીડા કરવા રાજગૃહ નગરની બહાર "મંડિત કુક્ષિ" નામના ઉદ્યાનમાં જાય છે. ઉદ્યાન નંદનવન જેવું રમણીય છે. ત્યાં એક વૃક્ષની નીચે એક સુકોમળ... સુંદર અને પ્રશાંત મુનિ બેઠા છે. રાજા એમને જુએ છે, વિસ્મય પામે છે.