________________
પાંચ હ્રસ્વ સ્વર છે. વ્યંજન સહિત હ્રસ્વ સ્વર તે
પાવUTHળો - આ સાતમાં પદમાવ્યું, પણ લઘુ સ્વર ગણાય છે અને તેની એક માત્રા L, એ ત્રણમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને (પહેલો અક્ષર), ( ગણાય છે. જોડાક્ષર પૂર્વેના સ્વર ઉપર ભાર 1, 2, TI, જો એ પાંચમાં દીર્ધ સ્વર છે. આવતો હોવાથી તે સ્વર ગુરુ ગણાય છે અને તેની () HTTનાdi વ સર્વોઉં - એ આઠમા પદમાં T, S બે માત્રા ગણાય છે. ઉ.ત. સિદ્ધા" માં સિ’ હ્રસ્વ જ એ બેમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને બં, ના, બં, સ, વે, લિ એ | સ્વર છે, પણ તેની પછી સંયુક્તાક્ષર ‘દ્વા' આવતો છમાં દીર્ધ સ્વર છે. હોવાથી તે નિ દીર્ધ સ્વર ગણાય છે. છંદશાસ્ત્રમાં
(૯) પૂઢમં હવ મંર્તિ - એ નવમા પદમાં ૧, ઢ. ' પદાન્ત કે ચરણાત્તે આવતો સ્વર પણ ગુરુ ગણી
, , ૩, 1 એ છમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને મું, , , એ ' શકાય છે.
ત્રણમાં દીર્ધ સ્વર છે. વળી, જો તે સ્વર અનુસ્વાર યુક્ત હોય તો આમ નવકારમંત્રનાં નવ પદમાં ૩+ ૧+ ૩) પણ તેને ગુરુ ગણી શકાય છે અને તેની બે માત્રા
+ ૨ + ૨ + ૨ + ૩ + ૨ + ૬ = ૨૪ હ્રસ્વ સ્વર, ગણાય છે. નવકારમંત્રમાં પિંગળશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ
અને ૪ + ૪ + ૪ + ૫ + ૭ +૬ + ૫ + ૬ + ૩ = નીચે પ્રમાણે હ્રસ્વ અને દીર્ધ સ્વરની લઘુ અને ગુરુ
૪૪ દીર્ધ સ્વર છે. ચોવીસ હૃસ્વ સ્વર ચોવીસ સ્વરની ગણના કરવામાં આવે છે.
તીર્થકરના પ્રતીકરૂપ બની રહે છે અને ૪૪ દીર્ધ સ્વર (૧) નમો રિતા - આ પ્રથમ પદમાં એ ચોવીસ તીર્થકર તથા વીસ વિહરમાન જિનેશ્વર એમ ત્રણમાં હસ્વ સ્વર છે અને જો, ૪, તા, i એ ચારમાં મળીને ૪૪ અરિહંત પરમાત્માના પ્રતીકરૂપ બની રહે છે દીર્ધ સ્વર છે.
(૨) નમો સિદ્ધાનું આ બીજા પદમાં ન હૃસ્વ નવકારમંત્રના અધ્યયનસ્વરૂપ પ્રથમ પાંચ ' સ્વર છે અને મો, કિ, દ્રા, vi એ ચારમાં દીર્ધ સ્વર પદના પાંત્રીસ અક્ષર છે. તેમાં પ્રથમ પદનમો અરિદંતાળ
ના સાત અક્ષર છે અને તેવી જ રીતે ત્રીજા અને ચોથા , (૩) નમો મારિયા - આ ત્રીજા પદમાં , પદના પણ પ્રત્યેકના સાત સાત અક્ષર છે. બીજા Dય, રિ એ ત્રણમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને મો, મ, ય, i પદના પાંચ અક્ષર છે, તો પાંચમા પદના નવ અક્ષર એ ચારમાં દીર્ધ સ્વર છે.
છે. એ રીતે બીજા અને પાંચમા પદના મળીને ચૌદ | (૪) નમો ઉવજ્ઞાષi - આ ચોથા પદમાં , અક્ષર થાય છે. એટલે એ બે પદના સરેરાશ સાત ( , એ બેમાં હસ્વ સ્વર છે અને જો, વ, ના, યા, vi સાત અક્ષર થાય. પાંચે પદના સાથે અક્ષર ગણવામાં ) એ પાંચમાં દીર્ધ સ્વર છે.
આવે તો પણ પાંત્રીસ અક્ષર પ્રમાણે પ્રત્યેક પદના (૫) નમો તો, સવ્વસાહૂપ - આ પાંચમા
સરેરાશ સાત અક્ષર આવે અને સાતનો અંક પણ છે પદમાં ન, વ બેમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને નો, તો, ,
ૐકારસ્વરૂપ અને અખંડિત મનાય છે. કોઈકને કદાચ ( સ, સી, દૂ, i એ સાતમાં દીર્ધ સ્વર છે.
પ્રશ્ન થાય કે પાંચમા પદમાં તીખ અને સત્ર બે પદ
પાંત્રીસની સંખ્યા પૂરી કરવા માટે તો નથી બેસાડી ( (૬) gણો પંથનમુવારો - આ છઠ્ઠી પદમાં
દેવામાં આવ્યા ને? તેમ થયું હોય તો પણ તે પ્રયોજન ‘’ અને ‘ન' એ બેમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને છે, મન, , ઔણ હોઈ શકે તજ અને સંબૂ એ બે પદ એવો છે કે કુ, , રો એ દીર્ધ સ્વર છે.
૧૩૧
છે.
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org