________________
જ્ઞાન કલા ઘટ ઘટ વસે રે, જોગ જુગતિકે પાર; નિજ નિજ કલા ઉદ્યોત કરે રે, મુગતિહોય સંસાર. ચેતન ! ૬ બહુવિધ કિયા કલેશસું રે, શિવપદ ન લહે કોય; જ્ઞાન કલા પરગાસસો રે, સહજ મોક્ષપદ હોય. ચેતન ! ૭ અનુભવ ચિંતામણિ રતન રે, જાકે હઈએ પરકાસ; સો પુનીત શિવપદ લહે રે, દહે ચતુર્ગતિવાસ. ચેતન ! ૮ મહિમા સમ્યક્ જ્ઞાનકી હૈ, અરૂચિ રાગ બલ જોય; ક્રિયા કરતાં ફલ ભુંજતે રે, કર્મબંધ નહિ હોય. ચેતન ! ૯
ભેદ જ્ઞાન તબલોં ભલો રે, જબલોં મુક્તિ ન હોય; પરમ જ્યોતિ પરગટ જિહાં રે, તિહાં વિકલ્પ નહિ કોય. ચંતન ! ૧૦
ભેદ જ્ઞાન સાબુ ભયો રે, સમરસ નિર્મલ નીર;
ધોબી અંતર આત્મા રે, ધોવે નિજ ગુણ ચીર. ચેતન ! ૧૧
રાગ વિરોધ વિમોહ મલી રે, એહી આશ્રવ મૂલ; એહી કરમ બઢાયકે રે, કરે ધર્મકી ભૂલ. ચેતન ! ૧૨
જ્ઞાન સરૂપી આતમા રે, કરે જ્ઞાન નહિ ઔર; દ્રવ્ય કર્મ ચેતન કરે રે, એહ વ્યવહારકી દોર. ચેતન ! ૧૩
કરતા પરિણામી દ્રવ્ય રે, કર્મરૂપ પરિણામ;
કિરિયા પરજયકી ફિસ્ત રે, વસ્તુ એક ત્રય નામ. ચેતન ! ૧૪
૧. સરખાવો કર્તાના જ્ઞાનસારનું જ્ઞાનાષ્ટક.
આ પદની બધી કડીઓ બનારસીદાસના સમયસાર નાટકમાંથી લઈ આખા પદની સુંદર યોજના કરી જણાય છે. પ્રકરણરત્નાકર ભાગ ૧લામાં તે સમયસાર પ્રગટ થયેલ છે ત્યાં જુઓ કડી ૧થી ૩ પૃ. ૬૫૬, ૪ પૃ. ૬૫૧, ૫થી ૮ પૃ. ૬૫૩, ૯ પૃ. ૬૪૪, ૧૦-૧૧ પૃ. ૬૪૬, ૧૨ પૃ. ૬૩૮, ૧૩ પૃ. ૬૨૧, ૧૪-૧૫ રૃ. ૬૧૭ અને કડી ૧૫ પૃ. ૬૧૮.
પદ (સજ્ઝાય)
Jain Education International 2010_02
For Private & Personal Use Only
૪૭૯
www.jainelibrary.org
